Tabiatdagi tebranuvchi harakatlar mavzusining innovatsion texnalogiyalarga asoslangan o`qitish metodikasi mavzusidagi kurs ishi ilmiy rahbar: Qo`chqorov a farg’ona 2022

texnalogiyalardan foydalanish.
Maktabda fizika o`qitish ta`limining umumiy maqsadlarida hizmat qilish ya`ni o`quvchilarning ilmiy dunyoqarashini mantiqiy ta`fakur qila olish qobilyatini aqliy rivojlanishi, o`z-o`zini anglash salohiyatini shakilantirish va o`stirish, ularda milliy va umuminsoniy qadiriyatlarni tarkib topdirish hamda ijtimoiy hayotlari va ta`lim olishni davom etirishlari uchun zarur. Davlat ta`lim standartlari va tokomilashtirilgan o`quv dasturlarining joriy etilishi ta`lim jarayonida ilg`or pedagogik texnologiyadan ko`proq foydalanish talab etadi. Fizika fanida o`quvchilarning bilim, ko`nikma va malakalarini mustahkamlash va mustaqil yuritishga zamin tayorlashda ilg`or pedagogik texnologiyalardan foydalanish maqsadga muofiq. Bunda o`quvchi asosan mavzuni oldindan tayorlab kelishga, fikirlash qobilyatini oshirishga, bilim, malaka va ko`nikmalarni mustahkamlashga zamin yaratadi.
2.1 Tebranuvchi harakatlar mavzusini innovatsion texnalogiyalar asosida o`qitish.
Ilg`or pedagogik tehnologiyalarning ko`plab usullari mavjud bo`lib, bu usullardan o`quvchining yoshi, pisihologik hususiyati bilim darajasiga qarab foydalanish mumkin. 6-9-sinflarda “aqliy hujim”, “kichik guruhlarda ishlash”, “sinkven”,”B,B,B” (bilaman, bilishni istayman, bilib oldim), “menga ohirgi so`zni bering” “bilis” “klaster” “bingo” “debat”, “test sinovi”, usullaridan foydalanish yuqori samara beradi.
Fiziklar davriy bo`lmagan va davriy tebranishlarni ajratadilar.Birinchisiga tananing koordinatalari va boshqa xususiyatlarini vaqtning davriy funksiyalari yordamida tasvirlab ma’lum darajada takrorlanadigan jarayonlar tushuniladi.Mexanik tebranishlarning xilma-xilligi, ularning parametrlarini aniqlash fo`rmulalari olimlarni muayyan vaziyatlar uchun mo`ljallangan alohida ma’lumotlarni yaratishga undadi.Tebranish tizimini yaratishda ma’lum bir vaziyat uchun formulani toppish uchun faqat yarim soat yoki bir soat kerak bo`ladi.

1-rasm.Mexanik tebranishlarning xarakteristikalari.

. Mexanik tebranishlarni tavsiflash uchun zarur ma’lumotlarni olish imkonini beruvchi fizik miqdorlar qo`llaniladi. Tebranish amplitudasi- tananing boshlang`ich pozitsiyasidan tebranadigan og`ishi. Davr nima? Unda tebranishlar tananing barcha harakatlarini takrorlash uchun zarur bo`lgan uning sonini nazarda tutadi.
Garmonik tebranishlar-bular jismoniy miqtor xarakteristikasi uchun tanlangan vaqt oralig`ida sinusoidal egri chiziq shaklida o`zgaradi, uni grafik rejimda ko`rsatish oson.Moddiy nuqtaning koordinatasi o`zgarganda garmonik qonunga ko`ra impuls, tezlik va tezlanish ham o`zgaradi.Boshlang`ich energiya tufayli tizimda tebranish sodir bo`lganda u erkin deyiladi. Ushbu turdagi jismoniy jarayonning amaliy ifodasi sifatida maxsus modellar qo`llaniladi. Matematik mayatnik sifatida ular tebranadigan va cho`zilmaydigan vaznsiz ipga osilgan nuqtani oladi.Yer yuzida bunday qurilma yo`q. Shuning uchun nazariy modelga eng yaqin bo`lgan, diametri (hajmi) ipning uzunligidan ancha kichik bo`lgan to`pdan tashkil topgan strukturadir.Jismoniy harakterdagi harakatlarni amalga oshirish kerak.Bunday to`pni dastlabki holatidan chetga surib qo`yib yuboring. SHunday qilib har qanday eksperimentator mexanik tebranishlarni ko`ra oladi. Davr shuningdek ularning chastotasi faqat tizimning parametrlariga bog`liq: matematik mayatnik ipining uzunligi, yukning massasi.Shu sababli erkin tebranishlar sistemasining tabiiy tebranishlari deb ham ataladi.Va hamma narsa sodir bo`ladigan chastota tizim chastotasi deb ataladi.