Tabiat komponentlari xaritalarini qiyosiy tahlil qilish

Tabiat komponentlari xaritalarini qiyosiy tahlil qilish
REJA
1. Tabiat komponentlari ichida iqlimiy omillarni xaritasini tahlili.
2. Tabiat komponentlari ichida gidrologik omillarni qiyosiy tahlili.
3. Tabiat komponentlari ichida flora va fauna komponentlarini
qiyosiy tahlil qilish.
4. Tabiat komponentlarini umumiy qiyosiy haritlarini o’rganish va tahlil qilish.
5. Xaritalashtirish ishlari bo’yicha ilimiy izlanish olib borgan olimlar.
Tabiat komponentlari - tabiatni hosil qiluvchi asosiy tarkibiy qismlar, yaʼni togʻ jinslari, relyef, yer usti va osti suvlari, tuproq, oʻsimlik va hayvonot dunyosi, havo massalari. Bular landshaft komponentlari deb ham yuritiladi. Tabiat komponentlarining oʻzaro nisbatiga qarab landshaftlar xilma-xil boʻladi. Tabiat komponentlarining nisbati oʻzgarsa, landshaft ham oʻzgaradi. Shu sababli, tabiatni oʻzgartirish maqsadida unga taʼsir koʻrsatilsa, yaʼni suv omborlari va toʻgʻonlar qurish, botqoqliklarni quritish va daraxtlarni kesish kabi faoliyatlar natijasida yuzaga keladigan oqibatlarni hisobga olish zarur.
Iqlim tushunchasi oʻz ichiga muayyan hududda uzoq vaqt davomida yigʻilgan harorat, namlik, atmosfera bosimi, shamol, yogʻin va boshqa meteorologik parametrlar statistikalarini oladi. Ushbu parametrlarning uzoq vaqt emas, balki muayyan vaqtdagi holatlariga ob-havo deyiladi. Boshqacha aytganda, iqlim — bu biror joydagi ob-havo holatlari toʻplamidir. Iqlim — yer yuzasining quyosh nurlariga nisbatan ogʻishiga bogʻliq ravishda obhavoning muayyan joyga xos boʻlgan koʻp yillik maromi, yaʼni biron joyda boʻladigan obhavo sharoitlarining majmui va mavsumiy geografik oʻzgarishi; quyosh radiatsiyasi, yer toʻshama sirti xususiyatlari hamda ular bilan bogʻliq atmosfera dirkulyasiyasi taʼsirida vujudga keladi
Quyosh radiatsiyasining issiqlik oqimlari orasidagi farq.
Tinch okeanining ta’siri
Qadimgi davrning eng mukammal xaritalari miloddan avvalgi 2 -asrda yashagan Ptolomeyning geografik xaritalari hisoblanadi. Misrning Iskandariya shahrida. Klavdiy Ptolomey ikkita katta asar tufayli fan tarixiga kirdi: 13 kitobdagi "Astronomiya bo'yicha qo'llanma" va 8 ta kitobdan iborat "Geografiya qo'llanmasi". "Geografiya qo'llanmasiga" 27 ta xarita qo'shildi, ular orasida - dunyoning batafsil xaritasi. Hech kim Ptolomeyga qadar yoki undan 12 asr keyin ham eng yaxshisini yaratmagan! Bu xaritada allaqachon darajali tarmoq mavjud edi. Uni yaratish uchun Ptolomey deyarli to'rt yuz ob'ektning geografik koordinatalarini (kenglik va uzunlik) aniqladi. Olim gnomon yordamida peshin vaqtida quyoshning balandligi bo'yicha kenglikni (ekvatordan masofani gradusda), uzunlikni (boshlang'ich meridiandan gradusli masofa) - Oy tutilishini kuzatish vaqtidagi farq bilan aniqladi. turli nuqtalardan.
O'rta asr Evropasida qadimgi olimlarning asarlari unutilgan, lekin ular arab dunyosida saqlanib qolgan. 
Ptolomeyning xaritalari XV asrda nashr etilgan va yana qariyb 50 marta qayta nashr etilgan! Balki aynan shu kartalar Kolumbga mashhur sayohatda yordam bergan. Ptolomeyning obro'si shu qadar kuchayganki, hatto uzoq vaqt davomida xaritalar to'plamlari "Ptolemeylar" deb nomlangan. Faqat XVI asrda, Yer yuzida Atlas chizilgan, Jerardus Mercator tomonidan "Dunyo atlasi" nashr etilganidan so'ng, xaritalar to'plamlari "atlas" deb nomlangan.