Tabiat haqidagi ilk tasavvurlarning shakllanishi



Download 1,63 Mb.
bet5/5
Sana26.02.2022
Hajmi1,63 Mb.
#471266
1   2   3   4   5
Bog'liq
3 мавзу

Beruniyning biologiya sohasidagi fikrlari ayniqsa qiziqarlidir. Uning mulohazasiga ko`ra, hayvonlar, o`simliklarning rivojlanishi uchun yerda sharoit cheklangan. Shu sababli tirik mavjudotlar orasida yashash, cheksiz ko`payish uchun kurash boradi.

  • Beruniyning biologiya sohasidagi fikrlari ayniqsa qiziqarlidir. Uning mulohazasiga ko`ra, hayvonlar, o`simliklarning rivojlanishi uchun yerda sharoit cheklangan. Shu sababli tirik mavjudotlar orasida yashash, cheksiz ko`payish uchun kurash boradi.

Abu Ali Ibn Sino (980-1037)

O`rta Osiyoning mashhur olimi Abu Ali ibn Sino ham (980— 1037) Beruniy kabi tabiiyot fanining turli sohalariga ko`p e’tibor bergan bo`lsada, tibbiyot asoschilaridan biri sifatida katta shuhrat qozongan. U faqat dalillarga asoslangan fanni tan oladi. Ibn Sino O`rta asr sharqining tibbiyot bilimlari entsiklopediyasi bo`lgan hamda dunyoga mashhur, «Tib qonunlari»ning muallifidir.

  • Ibn Sino inson salomatligini mustahkamlashda va organizmni kasalliklardan saqlashda jismoniy mashqlar, to`g`ri ovqatlanish muhim ahamiyatga ega ekanligini ta’kidlaydi. Ibn Sino qizamiq, chechak, vabo, sil kabi yuqumli kasalliklar ko`zga ko`rinmaydigan tirik jonivorlarning faoliyatiga bog`liq, deb faraz qilgan. Tog`lar kuchli zilzila, suv esa yerning ko`tarilishi natijasida paydo bo`lgan degan. Yerning ba’zi joylari bir vaqtlar dengiz tubi bo`lganligi sababli ko`pgina toshlarda suvda yashaydigan hayvonlarning qoldiqlari, chunonchi, chig`anoqlar uchraydi.

Ibn Sino uzoq davrlar o`tishi bilan yer yuzasi sekin-asta o`zgarishi haqida yozgan. Uning qayd etishicha, o`simliklar, hayvonlar va odam, ya’ni barcha tirik organizmlar oziqlanadi, ko`payadi va o`sadi. O`simliklar rivojlanishning quyi bosqichida, hayvonlar o`rta bosqichida, odam esa eng yuqori bosqichida turadi. Odam tanasi tuzilishini o`rganish taqiqlangan o`sha davrda, olim odam anatomiyasi bilan yashirincha shug`ullangan.

  • Ibn Sino uzoq davrlar o`tishi bilan yer yuzasi sekin-asta o`zgarishi haqida yozgan. Uning qayd etishicha, o`simliklar, hayvonlar va odam, ya’ni barcha tirik organizmlar oziqlanadi, ko`payadi va o`sadi. O`simliklar rivojlanishning quyi bosqichida, hayvonlar o`rta bosqichida, odam esa eng yuqori bosqichida turadi. Odam tanasi tuzilishini o`rganish taqiqlangan o`sha davrda, olim odam anatomiyasi bilan yashirincha shug`ullangan.

Xulosa

  • Tabiatning tuzilishi, unda ro’y beradigan voqea-hodisalar haqida tushunchalar eramizdan bir necha ming yil avval paydo bo’la boshlagan va tabiat, undagi haqidagi tasavvurlar, tushunchalar, bilimlar 3000-4000 yillar mobaynida asta – sekin to’plana borgan.
  • Tabiat, undagi o’simliklar, hayvonlar tuzilishi, ularda ro’y beradigan o’zgarishlar haqidagi bilimlarning to’plana borishida o’rta asrlarda yashagan Markaziy Osiyo olimlarining faoliyati benihoyatda katta bo’lgan.
  • Qadimgi zamon mutafakkirlarining ta’limotlarida evolutsion tushunchalarning asosiy qoidalari eng boshlang’ich shaklda namoyon bo’lgan.

Download 1,63 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish