T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
41 
 
Mustaqil Davlatlar Hamdoʻstligi (MDH) mamlakatlarida va Oʻzbekistonda  
geodezik  oʻlchashlarga  asos  sifatida  Krasovskiy  referens-ellipsoidi  qabul 
qilingan.  
 
2.2-rasm
. 
Ellipsoid 
(Manba: Internet)
 
Quyida  xalqaro  va  ma’lum  bir  hududlar  uchun  qoʻllaniladigan  datumlar    
toʻgʻrisida qisqacha toʻxtalib oʻtamiz. 
WGS-84
   (
World  Geodetic  System,  1984)  umumjahon  datumi  boʻlib,  u 
geomarkazlashgan  ellipsoidga  asoslangan  va  parametrlari  sun’iy  yoʻldoshlar 
orqali  aniq  hisoblangan.  Ushbu  datum  GPS  va  GNSS  tizimlarida  hamda  AQSH 
hududi  uchun  asos  boʻlib  qoʻllaniladi.  Ushbu  datum  boshqa  nom  bilan 
geomarkazlashgan 
datum 
deb 
ham 
yuritiladi 
va 
hozirgi 
kunda 
u 
geomarkazlashgan yagona datum hisoblanadi.  
Pulkovo-42
  (SK-42,  Koordinata  sistemasi,  1942)  mahalliy  datum 
turkumiga  kiradi  va  Krasovskiy  ellipsoidiga  (1940)  asoslangan  boʻlib,  MDH 
hududida, jumladan Oʻzbekistonda ham qoʻllaniladi. 
PZ-90
 
  (Yer  parametrlari,  1990).  Mazkur  datum  ham  umumjahon  yoki 
global  datum  turiga  kiradi.  Chunki  hozirgi  GNSS  turkumida  chiqarilayotgan 
tizimlar  Rossiyaning  GLONASS  tizimida  ham  ishlaydi.  Ushbu  tizim  asosan 
Rossiya Federatsiyasi hududida qoʻllaniladi.