T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
242 
 
Hozirda  geografik  ma’lumotga  boʻlgan  talab  ortmoqda  va  ma’lumot 
koʻrinishi  turlicha  (video,  uch  oʻlchamli  va  h.k.)  boʻlishini  taqozo  etmoqda.  Bu 
muammoni  GAT  va  multimedia  texnologiyalarini  oʻzaro  birlashtirish  orqali  hal 
qilish  mumkin.  Multimedia  orqali  aloqa  matn,  grafik,  animatsiya  va  video  bilan 
amalga  oshirilishi  mumkin.  Multimedia  GAT  birlashmasi  yakka  holda  bajarishi 
mumkin boʻlmagan operatsiyalarni bajarishga qodir. 
Multimedia  GATning  geografik  va  boshqa  axborotlarni  tasvirlash 
imkoniyatini  kengaytiradi.  Bir  necha  turdagi  multimediani  ishlatish  koʻpincha 
axborotni  va  fikrlarni  yanada  boyitib  va  kengroq  tushuntirib  berishga  xizmat 
qiladi.  Multimedia    ham,  oʻz  navbatida,  GATdagi  fazoviy  ma’lumotlar  tahlili 
ma’lumotlaridan foydalanadi. 
Multimedia va GAT 3 xil usulda birlashtirilishi mumkin: 
1.
 
GAT multimediada. 
2.
 
Multimedia GAT va internet. 
3.
 
GAT yoki veb-GAT. 
Multimedia va GATning  oʻzaro birlashuvi koʻpgina yangi xizmat turlarini 
keltirib chiqardi. Global navigatsiya tizimi bunga yaqqol misol boʻla oladi. 
9.3. Mobil GAT 
Mobil  GAT  geoaxborot  tizimi  imkoniyatlarini  ofis  muhitidan  dala 
sharoitiga  kengaytirishga  xizmat  qiladi.  Mobil  GAT  dala  sharoitida  geografik 
ma’lumotlarni toʻplash, saqlash, yangilash,tahlil qilish va tasvirlash imkoniyatini 
beradi.  Bundan  tashqari,  bu  usul  orqali  real  vaqt  oraligʻida  geografik 
ma’lumotlarni  olish  mumkin.  An’anaviy  ma’lumot  toʻplash  jarayonida  daladan 
ma’lumot  toʻplash  koʻp  vaqt  talab  qiluvchi  ish  hisoblangan.  Bundan  tashqari, 
ma’lumotlar  qogʻozda  yozilib,  keyin  qoʻlda  qaytadan  kompyuter  xotirasiga 
kiritilgan  hamda  kameral  ishlar  bajarilgan.  Mobil  GAT  bunday  vaqt  talab 
qiladigan  ishlarni  bartaraf  qildi.  Mobil  GATni  tushuntirishdan  oldin  mobil 
qurilma toʻgʻrisida toʻxtalib oʻtamiz. 
Mobil qurilma bu axborot uzatuvchi qurollar turkumiga mansub boʻlib, ular 
jumlasiga shaxsiy raqamli yordamchilar, mobil telefonlar, choʻntak kompyuterlari 

---