T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
176 
 
Ma’lumotlar katalog bazasining jadvallari bir-biri  bilan uzviy bog‘liqdir. 
Bu  hol  birdaniga  bir  necha  jadvalga  ma’lumotlarni  tushirish,  shuningdek,  bir 
vaqtning o‘zida bir necha jadvallar ma’lumotlaridan foydalanish imkonini beradi. 
O‘zaro  bog‘liq  jadvallar  ma’lumotlar  bazasini  tashkil  etishning  samarali  usuli 
bo‘lib,  disk  xotirasini  tejamli  sarflash  hamda  ma’lumotlarni  yangilash  va 
tanlashni tezlashtirish mumkin bo‘ladi. 
Shakllar
.
 
Ma’lumotlar  bazasiga  axborotlarni  kiritishni  osonlashtirish, 
unda  saqlanayotgan  ma’lumotlarni  keyinchalik  ko‘rish  va  tahlil  qilish  uchun 
loyihada  ekran  shakllaridan  foydalaniladi.  Shakllardan  ma’lumotlar  bazasiga 
yozuvlar  qo‘shish uchun  ham  foydalanish  mumkin.  Bundan tashqari,  shakllarda 
O‘zbekiston  Respublikasida  amalda  harakatda  bo‘lgan  va  qabul  qilingan 
me’yoriy  hujjatlar,  klassifikatorlar,  yo‘riqnomalar  va  ko‘rsatmalardan 
foydalanilgan  holda  yaratilgan,  ochiladigan  ro‘yxatlar,  shuningdek,  ma’lumotlar 
kiritishni  osonlashtiradigan  boshqaruvning  boshqa  elementlari  ham  joylashgan. 
Zarurat bo‘lgan hollarda shaklga ko‘chmas  mulk obyektlarining rasmga olingan 
tasviri yoki ularning vektorlashtirilgan nusxalarini ham joylashtirish mumkin. 
So‘rovlar
. 
Ma’lumotlar  bazasida  tanlashda  so‘rovdan  foydalanilib, 
so‘rovlardan eng ko‘p ishlatiladigani shakl hisoblanadi. Bunday tipdagi so‘rovlar 
ma’lumotlarni  bir  yoki  bir  necha  jadvallardan  qaytaradigan  va  ularning 
yozuvlarini  yangilash  mumkin  bo‘ladigan  (bir  necha  chegaralar  bilan)  jadvallar 
ko‘rinishida  aks  ettiradi.  Tanlash  uchun  so‘rovni,  shuningdek,  yozuvlarni 
guruhlash,  jamini  hisoblash,  o‘rtacha  qiymatlarini  aniqlash  hamda  jami 
qiymatlarining boshqa tiplarini topishda ham foydalanish mumkin. 
Hisobotlar.  “Yeravtobank”  ma’lumotlar  bazasidagi  ishlar  natijalarini 
rasmiylashtirish va ma’lumotlarni qayta ishlash uchun O‘zbekiston Respublikasi 
Yer  fondiga  rioya  qilgan  holda  yaratilgan  hisobotlar  ko‘zda  tutilgan.  Hisobot 
ma’lumotlar  chop  etilgan  ko‘rinishda  ifodalanadigan  samarali  usul  hisoblanadi. 
Hisobotning  barcha  elementlari  o‘lchamlari  va  tashqi  ko‘rinishini  boshqarish 
imkoniyatiga  ega  bo‘lgan  holda  foydalanuvchi  o‘zi  xohlagan  holatda 
ma’lumotlarni yoritishi mumkin. 

---