T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
133 
 
Togʻlik  qiyaligi  (
Hillshade
) 
tahlili
.  Bu  tahlil  natijasida  yer  sathining 
gipotetik  (yoʻl  qoʻyiladigan)  yorugʻlik  oʻlchami  rastr  formatning  har  bir  kvadrat 
katakchasidan  aks  ettirilayotgan  yorugʻlik  hajmini  oʻlchash  orqali  topiladi.  Bu 
tahlil  suratni  yorugʻlik  manbayiga  qoʻyib,  har  bir  katakchasining  qoʻshni 
katakchaga nisbatan qiymatini hisoblash orqali amalga oshiriladi. 
 
 
4.31-rasm.
 DEM modeli orqali hosil qilingan togʻlik soyasi 
(
Manba: Bhatta, 2008)
 
Bu  tahlil  (4.31-  rasm)  yer  sathi tahlili  yoki  grafik  tasvirlash uchun  xizmat 
qiladi. Biz togʻlik qiyaligini ham tahliliy, ham grafik tasvirlash maqsadlari uchun 
ishlatishimiz  mumkin. Grafik  jihatdan  togʻlik qiyaligi  ma’lum  bir  joyning  relyef 
va  qatlamlari  qay  tarzda  joylashganligini  koʻrsatib  beradi.  Tahliliy  jihatdan 
landshaftning  kunning  har  xil  vaqtlarida  yorugʻlanishini  quyosh  nuri  burchagini 
pasaytirish yoki koʻpaytirish orqali aniqlashimiz mumkin.