T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

 
Yaqinlik  soʻrovi  (
Proximity  query
). 
Bu  usul  yordamida  belgilanayotgan 
joy  yoki  obyektdan  ma’lum  masofada  joylashgan  (oʻsha  masofa  ichida)  barcha 
obyektlar belgilanadi va ma’lumot olinadi. Bu soʻrov turi berilgan qatlamdagi siz 
belgilagan obyektdan ma’lum (berilgan) masofada yoki qoʻshni masofada boshqa 

---

 
Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
115 
 
(turini  siz  koʻrsatasiz)  obyektlarni  topishda  qoʻllaniladi.  Masalan,  ushbu  soʻrov 
orqali  markaziy  gipermarketdan  500  metr  masofadagi  boshqa  doʻkonlar  yoki 
uylarni  belgilashingiz  mumkin.  Shuni  yodda  tutingki,  bunda  siz  izlamoqchi 
boʻlgan obyektlar turli qatlamlarga ajratilgan yoki  ma’lumotlar bazasida turli ID 
kodlar bilan kiritilgan boʻlishi kerak. 
 
4.18-rasm.
 Belgilangan gipermarketdan 500 metr masofadagi obyektlar 
(Manba: Internet)
 
 
Masalan,  bizga  ma’lum  boʻlgan  koʻchaning  har  ikkala  tarafidan  80  metr 
masofada  joylashgan  barcha  uy-joy  va  doʻkonlarni  belgilab,  ular  toʻgʻrisida 
ma’lumot  beriladi.  Buferlash  operatsiyasi  bunga  yaqqol  misol  boʻla  oladi. 
Buferlash  ham,  oʻz  navbatida,  bir  qancha  usullar  orqali  yaratiladi,  lekin  bunda 
nuqta,  chiziq  yoki  maydonlar  kabi  obyektlar  orqali  bufer  hosil  qilish  eng  koʻp 
qoʻllaniladigan usullardir. 
Yuqorida  keltirilgan  soʻrovlarni  bajarishdan  koʻzlangan  asosiy  maqsad 
belgilangan  obyektga  nisbatan  boshqa  obyektlarni  belgilab  olish  va  ular 
toʻgʻrisidagi ma’lumotlarni maxsus baza yoki jadvallardan olib, ular asosida turli 
tahliliy ishlar bajarish hamda qarorlar qabul qilishdan iboratdir.  
Fazoviy  soʻrovlar  yoki  belgilashlarni  bajarishda  qatlam  ustiga  boshqa  bir 
yoki  bir  nechta  qatlamni  ustma-ust  qoʻyish  orqali  tahliliy  ishlarni  olib  boramiz, 
ya’ni  barchasining  asosida  qatlamlarni  ustma-ust  qoʻyish  orqali  belgilash  usuli 
yotadi.  Bu  usulda  birinchi  qatlam  belgilovchi  qatlam  va  nishon  qatlamlardan 

---