T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Rastr  ma’lumot  olish.
  Asosiy  yoki  birlamchi  rastr  formatdagi 
ma’lumotlarni  olish  yoʻllaridan  biri  bu  masofadan    zondlash  orqali  olingan 
ma’lumotlardir.  Kengroq  qilib  aytadigan  boʻlsak,  masofadan  zondlash  bu 
Rejalashtirish 
Tayyorgarlik 
Raqamlashtirish 
/ Uzatish 
Tahrir qilish 
va yaxshilash 
Baholash 
 
3.9-rasm
.Ma’lumot toʽplash bosqichlari 
(Manba: Muallif)
 
 

---

 
Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
76 
 
obyektning  fizik,  kimyoviy  va  biologik  xossalari  toʻgʻrisidagi  axborotlarni 
bevosita  olish  texnikasidir.  Bunda  axborot  obyektda  aks  etayotgan,  undan 
tarqalayotgan  va  yutilayotgan  elektromagnit  radiatsiya  miqdorini  oʻlchash orqali 
hosil  qilinadi.  Elektromagnit  oʻlchovlarni  koʻrinuvchi  va  koʻrinmas,  ya’ni 
mikrotoʻlqinlarni payqay oladigan sensorlar amalga oshiradi. Sensorlar ikki turga 
boʻlinadi: passiv va aktiv.  
Passiv  sensor
lar  obyektdan  tarqalayotgan  elektromagnit  toʻlqinlarni 
oʻlchash  orqali  ishlasa
,  aktiv  sensor
larning  oʻzi  elektromagnit  toʻlqinlarni 
yuboradi  va  shu  asosda  oʻlchash  ishlarini  olib  boradi.  Bu  sensorlar  sun’iy 
yoʻldoshga  biriktirilgan  boʻladi.  Bundan  tashqari,  masofadan  zondlashga 
samolyotlar yordamida suratga olishni ham kiritishimiz mumkin. 
Qisqacha  qilib  aytadigan  boʻlsak,