T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
63 
 
 
3.5-rasm.
 Vektor va rastr formatga misollar 
(Manba: Internet)
 
Rastr  formatning  qulaylik  taraflaridan  biri  –  u  raqamli  relyef  modeli 
(DEM) ni hosil qilishi mumkin.  
Rastrlash
.  Rastrlashni berilgan  analog  yoki qogʻoz koʻrinishidagi tasvirni 
raqamli  koʻrinishga  keltirib,  raqamli  tasvir  olish  jarayoni  sifatida  tushunish 
mumkin.  Bundan  tashqari,  vektor  formatdan  rastr  formatga  keltirish  orqali  ham 
rastrlash  ishi  amalga  oshirilishi  mumkin.  Qogʻoz  koʻrinishidagi  tasvirni 
rastrlashning  eng  keng  tarqalgan  usuli  bu  skanerlash  jarayonidir.  Oldin 
ta’kidlanganidek,  ishlatish  maqsadiga  koʻra  oddiy  yoki  maxsus  skanerlardan 
foydalanish  mumkin.  Quyida  skaner  yordamida  rastrlash  jarayonini    tushuntirib 
oʻtamiz.  
Skanerlash  (
scanning
)  –  skaner  yordamida  analog  tasvirni  raqamli  (rastr) 
formatga  keltirish  jarayoni.  Skanerlash  jarayonida  grafik  va  kartografik 
ma’lumotlarni  vektor  koʻrinishga  keltirish  uchun  kerakli  boʻlgan  bosqichlar 
amalga  oshiriladi.  Bu  jarayonda  skanerdan  tashqari  raqamli  videokamera, 
fotoapparat va grafoqurilma kabi moslamalar ham qoʻllanilishi mumkin.  
GATda 
ishlatish 
uchun 
oddiy 
koʻrinishdagi 
mediama’lumotlarni 
skanerlashning uch muhim sabablari mavjud:  

 
hujjatlar,  jumladan  bino-inshootlar  plani,  CAD  chizmalari  va  binoni 
kadastr  hujjatlari  asosida  oʻrganish  uchun  ma’lumot  saqlashni 

---