T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

3.3.
 
Vektor va rastr ma’lumot, metama’lumotlar  
 
Rastr formatdagi tasvir – bu kvadrat katakchalar toʻplamidan tashkil topgan 
tasvirdir. Bu katakchalar ilmiy tilda piksel (
pixel
) deb ataladi. Rastr tasvirlar ikki 
oʻlchamli  koʻrinishda  boʻladi,  ya’ni  X  va  Y  koordinata  sistemalaridan  iborat. 
Nafaqat  geografik  ma’lumot,  balki  kompyuterga  kiritilgan  pikselli  har  qanday 
tasvir  rastr  tasvir  koʻrinishida  qabul  qilinishi  mumkin.  Rastr  tasvirdagi  piksellar 
oʻlchami  juda  muhim  ahamiyatga  ega.  Piksel  oʻlchami  qanchalik  kichik  boʻlsa, 
tasvir sifati shunchalik yuqori boʻladi.  
Pikselning  oʻlchami  tasvirga  berilgan  sifat  belgisidir.  Mana  shu  yerda 
tasvirning  sifatini  belgilab  beruvchi  birlik  –  tiniqlik
 
atamasi  paydo  boʻladi. 
Piksellarning  oʻlchami  rastr  faylning  tiniqligi  sifatida  qaralishi  mumkin. 
Skanerlangan tasvirning sifati toʻgʻrisida gap ketadigan boʻlsa, unda dpi/ppi (
dot 
per  inch/pixels  per  inch
)  atamasini  qoʻllaymiz.  Bu  soʻzning  ma’nosi  1  kvadrat 
dyuym  (1  dyuym  –  2,54  sm)  ga  nechta  nuqta  yoki  piksel  toʻgʻri  kelishini 
anglatadi.  Masalan,  300  dpi  sifatidagi  tasvirning  2,54  sm  kvadrat  joyi  ustun  va 
qator boʻylab 300 ta piksellar yoki kvadrat katakchalar joylashganini koʻrsatadi.  

---