T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

9.6. Uch oʻlchamli geoaxborot tizimi modellari 
Bizning hayotimiz uch oʻlchamli koʻrinishda kechsa-da, ba’zi GAT dastur 
ishlab  chiqaruvchilari  mahsuloti  ikki  oʻlchamli  karta  yaratish  bilan 
cheklanmoqda, biroq uch oʻlchamli modellar dasturlari ham yaratilmoqda. Dastur 
yaratuvchilar  hozirda  uch  oʻlchamli  GAT  turkumida  uch  oʻlchamli  model 
yaratuvchi  maxsus  dasturni  taklif  qilishmoqda,  lekin  ular  yaratayotgan  modellar 
asosan  geometrik  tasvirlashga  qaratilgan.  Topologiya  va  mavzuning  atribut 
ma’lumotlarda    aks  ettirilishi  geoma’lumot  modellashtirishda  muhim  sanaladi, 
ammo  bu  juda  koʻp  mehnat  talab  qiladi.  Bundan  tashqari,  uch  oʻlchamli  GAT 
toʻliq ishlatilishi uchun taxminiy operatsiyalar ham kiritilishi lozim.  
Ikki  oʻlchamli  GATda  joyning  muhim  xususiyatlari  grid  kataloglar  yoki 
chegaralari  ichiga  tasvirlansa,  uch  oʻlchamli  GATda  hajmiy  birliklar  bilan 
ishlaydi.  Masalan,  agar  bizga  berilgan  kubni  ikki  oʻlchamli  koʻrinishda 
koʻrmoqchi boʻlsak, unda uning faqatgina bir tarafini koʻrish yetarli boʻladi, agar 
uch oʻlchamli GAT orqali koʻrmoqchi boʻlsak, unda kubning barcha ma’lumotlari 
uni  toʻliq  tasvirlash  uchun  zarur  boʻladi.  Ikki  oʻlchamni  tasvirlashdan  hozirda 
amaliyot va nazariy usullarni qoʻllashda keng foydalaniladi. Uch oʻlchamli GAT 

---