T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
167 
 
 
 
 
 5.20-rasm.
 Uch oʻlchamli modellar
 (Manba: Internet) 
Demak,  yuqorida  ta’kidlanganidek,  grid  mavzulari  orqali  joyning 
tafsilotlari  fazoviy  tahlil  jarayoni  orqali  batafsil  koʻrsatib  beriladi.  Grid 
mavzusining  oʻzi  nima  ekan?  Grid  soʻzi  inglizchadan  olingan  boʻlib,  toʻr  degan 
ma’noni  beradi,  ya’ni  bizga  ma’lumki,  kartalar  toʻrlarga  boʻlinadi.  Grid  bu 
fazoviy ma’lumotlar kvadrat kataklarga boʻlinib tasvirlangan geografik qatlamdir. 
Har  bir  katak  oʻzida  berilgan  joyning  geografik  qatlami  toʻgʻrisidagi  axborotni 
namoyon  qiluvchi  raqamlangan  ma’lumot  qiymatini  saqlaydi.  Axborot  turiga 
qarab grid mavzusi, oʻz navbatida, toʻliq yoki qisman nuqtalardan iborat boʻlishi 
mumkin.  Toʻliq  qiymatlardan  tashkil  topgan  grid  mavzu  atribut  ma’lumotlarga 
ega boʻlgan jadval bilan bogʻliq. Bunda katakchalar bir xil atribut ma’lumotlarga 
ega  boʻladi. Qisman yoki  oʻzgaruvchan  nuqtali  qiymatlardan  tashkil  topgan  grid 
mavzular  jadvaldagi  ma’lumotlarga  mos  boʻlmaydi.  Qiymatlar  oʻzgaruvchan 
boʻlganligi  uchun  ikkita  katakcha  bir  xil  qiymatga  ega  boʻlmaydi.  Grid  mavzu 
oʻsha  joyning  geografik  ma’lumotini  namoyon  qiladi,  lekin  oʻzida  hech  qanaqa 
ma’lumot saqlamaydi. Dastur yordamida ixchamlash jarayonida har bir katakcha 
ranglar bilan toʻldiriladi. Har bir katakcha oʻzida qiymatlarni mujassamlashtiradi 
va bu qiymatlar kartalarga shartli belgilar orqali tushiriladi.  
Grid  mavzu  yaratishning  geoaxborot  tizimidagi  oʻrni  shundan  iboratki, 
bunda  har  bir  nuqta  koordinata  ma’lumotlariga  bogʻlangan  boʻladi  va  bu 
koordinatalarni  jadvallardan  oladi.  Bundan  tashqari,  maxsus  buyruqlar  orqali  bu 
nuqtalar  bir-biridan  teng  masofada  joylashtiriladi  va  hosil  boʻlgan  kvadrat 

---