T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Fazoviy ma’lumotlar generalizatsiyasi
 (
spatial data generalization
) – bu 
GATdagi  fazoviy  obyektlar  toʻgʻrisidagi  pozitsion  yoki  atribut  ma’lumotlarni 

---

 
Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
165 
 
interaktiv  va  avtomatik  rejimda  generalizatsiya  operatorlarini  qoʻllagan  holda 
umumlashtiradi.  
 
Yuqorida ta’kidlangan qonun-qoidalar bir necha turda boʻlishi mumkin va 
ulardan 
eng 
koʻp 
qoʻllaniladiganlari 
quyidagilardir: 
soddalashtirish 
(
simplification
),  tekislash  (s
moothing
),  chiziqlarni  ingichkalashtirish  (
line 
thinning
),  agregatsiyalash  (
aggregation
),  poligonli  obyektlarni  birlashtirish 
(
amalgation
),  chiziqli  obyektlarni  birlashtirish  (
merging
),  buzilish 
(collapse),
 
tozalash 
(refinement),
  shakl  yoki  oʻlchamni  kattalashtirsh  (
exaggeration
), 
mukammallashtirish (
enhancement
), qoʻshib olish (
displacement
).  
Yuqoridagi  qonun-qoidalar  asosida  umumlashtirish  ishini  olib  borishda 
interaktiv yoki avtomatik jarayondagi generalizatsiya ishlari talab etiladi. Chunki 
amaliyotda  umumlashtirish  ishlarini  amalga  oshirish  qiyin.  Avtomatik  rejimda 
obyektlarning tasnifi, me’yoriy tanlovi, chiziqli, konturli, maydonli obyektlarning 
umumlashtirilishi amalga oshiriladi. Interaktiv rejimda qoʻshimcha ma’lumotlarni 
hamda  avtomatik  rejimda  bajarilgan  ishlarni  toʻliq  yetkazib  berish  va  nazorat 
qilish  ishlari  bajariladi.  Interaktiv  rejim  bu  yarim  avtomatlashgan  rejim 
hisoblanadi.  Hozirgi  kunda  kartografik  tasvirlarni  umumlashtirish  ishlarining 
kartografik  ekspert  tizimlari  orqali  amalga  oshirilishi  keng  ravishda 
qoʻllanilmoqda.