T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
158 
 
raqamlashtirish  kiradi.  Qoʻl  yordamida  raqamlashtirish,  ustidan  chizib 
raqamlashtirish  va  vektorlash  hamda    fotogrammetriya  eng  koʻp  qoʻllaniladigan 
usullar hisoblanadi.  
 
5.16-rasm.
 Qoʻl yordamida raqamlashtirish xatoliklari  
(Manba: Longley, 2005)
  
Qoʻl  yordamida  boshqariladigan  raqamlovchi  qurilmalar  eng  oddiy,  arzon 
va  eng  koʻp  qoʻllanilib,  ular  vektor  obyektlarni  qogʻoz  koʻrinishidan  oladigan 
vositalardir.  Raqamlovchi  qurilmalar  turli  xil  koʻrinishda,  kattalikda  va  shaklda 
boʻladi.  Ularning  ishlash  tamoyili  qurilmada  joylashgan  shayba  yoki  doira 
koʻrinishidagi  oynali  kursor  ichiga  oʻrnatilgan  chiziq  yoki  simlarning 
kesishuvidan  hosil  boʻlgan  markaziy  nuqtani  planshet  ustida  turgan  kartadagi 
chegara va chiziqlarning ustidan yurgizib chiqishga asoslangan.  
Raqamlovchi qurilma planshet yoki doskasining aniqligi 0,01 mm dan 0,25 
mm  gacha  boʻladi.  Kichik  raqamlovchi  planshetlar  30x60  sm  boʻlib,  kichik 
masalalarni  hal  qilishga,  kattaroqlari  (112x152  sm)  esa    kattaroq  vazifalarni 
bajarishga  moʻljallangan.  Ikkala  qurilmada  ham  kursorning  oynasi  ichiga 
oʻrnatilgan  ikki  kesishadigan  simlar  yoki  chiziqlar  hamda  raqamlash  jarayonida 
boshqarish tugmalari mavjud. 

---