T. X. Boltayev, Q. Raxmonov, O. M. Akbarov geoaxborot tizimining ilmiy asoslari o’quv qo'llanma Toshkent 2019

Geoaxborot tizimining ilmiy asoslari
 
 
 
122 
 
Topologiyalash
  –  bu  topologiya  qurishning  avtomatik  yoki  interaktiv 
(yarim  avtomatik)  jarayonidir.  Lekin  topologik  boʻlmagan  modellarni  vektor 
topologik  modellarga  oʻzgartirish  jarayonini  vektorlash  jarayoniga  kiritishimiz 
oʻrinlidir. 
GATda  qoʻllaniladigan  topologiya  tushunchasini  kengroq  yoki  qiyosiy 
darajada  geometriya  fani    orqali  tushuntiradigan  boʻlsak,  quyidagicha  ta’riflash 
mumkin:  GATdagi  topologiyada  fazoviy  ma’lumotlar  yoki  vektor  topologik 
modellardagi  geometrik  shakllarning  bir-biriga  nisbatan  joylashuvi  va  ularning 
mazmun-  mohiyati  oʻrganilsa,  geometriya  fanida  geometrik  shakllarning  fazoda 
qanday  joylashganligi  oʻrganiladi.  Topologiyani  tasvirlashda  geografik 
obyektlarning  aloqadorlik  roʻyxati  tuziladi,  ya’ni  bunda  obyektlarning  bir-biriga 
qanday  bogʻlanishi,  davomiyligi  va  maydonli  obyektlarning  chegaralanishi  aks 
etadi.  
Agar  biz  shu  kungacha  kartadagi  obyektlarni  nuqta,  chiziq  va  poligonlar 
yordamida  tasvirlash  usullarini  oʻrgangan  boʻlsak,  topologiya  oʻsha  usullarga 
qoʻshimcha  hisoblangan  mazkur  obyektlarning  fazoviy  jihatdan  bir-biriga 
bogʻliqligini  ham  oʻrganadi.  Masalan,  kartada  bir-biriga  qoʻshni  boʻlgan  ikkita 
yer  uchastkasini  koʻrishimiz  mumkin.  Raqamli  kartalarda  mana  shunday  bir-
biriga bogʻliqliklarni tasvirlash usullari topologiya yordamida koʻrsatiladi.  
          4.22-rasmda 
poligonlarning 
qoʻshni 
poligonlar 
bilan 
joylashuvi 
tasvirlangan (6 ta poligon) boʻlib, doira ichidagi sonlar poligon tartib raqamlarini 
bildiradi.  Oʻng  tarafda  joylashgan  jadvalda  har  bir  poligonni  tashkil  etuvchi 
polichiziqlar roʻyxati berilgan. 
Masalan, 2-raqamli poligon 4,6,7,10- va 8-raqamli polichiziqlar yordamida 
hosil  qilinishi  mumkin.  0  raqami  bu  yerda  8-chiziqning  yopiq  chiziq  ekanligini 
bildiradi. Har bir chiziqning koordinatasi uning pastki qismida berilgan. 

---