T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

M ateriallar qarshiligi:
Fanning um umiy tushunchalari va qoidalar, hisob sxemalari, 
tashqi va ichki kuchlar, kuchlanish, cho‘zilish-siqilishda, buraiishda 
va egilishda ichki kuchlarning epyuralarini qurish. Tekis kesim 
yuzalarining geom etrik harakteristikalari. 
0
‘qlarga nisbatan statik 
va inersiya momentlar, parallel va buralgan o‘qlarga nisbatan inersiya 
momentlar, bosh o'qlar va bosh inersiya momentlar, murakkab 
shakllarning inersiya m omentlarini hisoblash. Cho‘zilish-siq ilishda 
deformatsiyani, kuchlanishni aniqlash va m ustahkam likni baholash, 
cho‘zilish -siq ilish
diagram m alari, 
ruxsat 
etilgan 
kuchlanish, 
qiya kesim lardagi kuchlanishlar. Nuqtaning kuchlanish holati, 
bosh yuzalar va bosh kuchlanishlar, sof siljish, m ustahkam lik 
nazariyalari. 
Siljishga 
ishlovchi 
konstruksiya 
birikm alarining 
hisobi. Buraiishda deformatsiya va kuchlanishlar, val va qadami 
kichik vintli prujinalarning hisobi. Egilish haqida tushuncha, sof va 
ko‘ndalang egilishda kuchlanishlar, egilishda konstruksiyalarning 
deformatsiyasi, m ustahkamligi va bikrligini baholash. Elastik 
zam inda yotuvchi balkalarning hisobi. M urakkab qarshilik, qiyshiq 
egilish, egilish bilan siqilish, m arkaziy boTmagan siqilish, egilish 
bilan buralish. Siqilgan sterjenlarning ustuvorligi, kritik kuch,
177

---

usluvorlikni amaliy hisobi. ustunlarning ratsional formasi. D inam ik 
ta'sirga hisobiash, tebranishlar to‘g ‘risida tushuncha.
Q urilish mexanikasi:
Tashqi yuklar klassifikatsiyasi. Kran, chorpoyali kran, ko‘prik 
kranlari. 
fermali 
strelalar, 
arkasimon 
sug4orish 
qurilmalari, 
ram alarning hisobiy sxemalari W gTisida tushuncha. Inshootlarning 
kinem atik tahlili, geometrik o‘zganivchan va o‘zgarm as sistemalar. 
Ta'sir chiziqlan nazariyasi, oddiv balkalam m g ta'sir chiziqlarini 
statik usul bilan qurish, ta'sir ch iz ig i yordamida zo‘nqishIarni 
amqlash, to‘plangan va yoyilgan kuchlar sistemasi ta’siridagi 
balkalarni hisobiash. 
Qo‘zg‘almas va harakatlanuvehi yuklar 
ta ’siridagi ko‘p oraliqli sharnirli balkalarni hisobiash. Fermalar. 
Ferm alarning turlari, ferma sterjenlaridagi zo‘riqishlarni analitik 
usulda hisobiash, moment nuqtalar usuli, proeksiyalash usuli, 
tugunlarni ajratish usuli. Qo‘zgcalmas va harakatlanuvehi yuklar 
ta’sirida 
kran, 
chorpoyali, 
ko‘prikli 
ferma 
elementlaridagi 
zo'riqishlarni hisobiash. A rkalar to‘g‘risida tushuncha. Qo‘zg‘almas 
yuklar ta ’siridagi uch sharnirli arkalarni analitik usulda hisobiash. 
Arkasimon sug‘orish qurilm alarining ichki kuchlar epyuralarini 
qurish. Arka o‘qining ratsional shakli. Inshoot elementlaridagi 
ko‘chishlar. Tashqi va ichki kuchlarning bajargan ishi, ko‘chishlarni 
aniqlashning universal (Mor) formulasi, Vereshagin usuli. Statik 
aniqmas sistemalarni hisobiash nazariyasi. Statik aniqmas sistemalar 
va ularning xususiyatlari. Tekis ram alarni kuchlar usuli bilan 
hisobiash, statik aniqm aslik darajasi, asosiy sistemalar, kuchlar 
usulining kanonik tenglamalari. Tutash balkalar hisobi. Qo‘zg‘almas 
yuklar ta ’siridagi tutash 
balkalarni 
hisobiash, 
uch 
moment 
tenglamalari. tutash balkalardagi eguvchi moment, ko‘ndalang kuch 
va tayanch reaksiya kuchlarini aniqlash.