T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

I 
(50% 
gacha) va 
II 
toifalari kiradi.
Toiiq 
buriladigan 
gidravlik 
ekskavatorlarga 
qo'yiladigan 
texnik talablar 2 2 8 9 4 -7 7 GOSTga muvofiq qabul qilinib, ekska- 
vator-tekislagichlar, traktor, avtomobil va tyagach (tortgich)lar 
asosidagi ekskavatorlar, tem ir y o ili, odimlovchi, torflarda ishlovchi, 
tunnel va yerosti ekskavatorlari 2 2 8 9 -7 7 GOSTi bo'yicha «Bir 
cho‘michli universal gidravlik ekskavatorlar»ga muvofiq talablarni 
hisobga olib, ishlarni amalga oshirish shartlari va topshiriqlar 
asosida tayyorlanadi.
Ekskavatorlarning turlari ishlarning tavsifi va shartlari bo‘yicha 
«Bir cho‘michli universal ekskavatorlar» 
15134-69 GOSTida 
belgilangan atamalarga muvofiq qabul qilinadi.
254

---

0 ‘lchov turlari, o'lchov guruhlari esa GOST 22894-77 ning 3 
nizomi bo'yicha to‘liq buriladigan bir cho‘michli universal gidravlik 
ekskavatorlar uchun va 17343-71 GOSTning I ilovasi bo'yicha 
cho‘m ichning hajmi 0,15-0,25 m
3
bo‘lgan ekskavatorlar uchun qabul 
qilinadi.
Ekskavatorlarning tuflari va o ich ov turlari (guruhlari)ni tanlab 
olisimi yuqorida keltirilgan GOSTlar m anbalarida bayon elilgan 
o'quv qoilanm alari yoki m aium otnom alardan amalga oshirish 
mumkin.
Burilish platfomiasidagi o‘rnatilish joyini aniqlovchi b o ig an
asosiy ishchi jihozi, ijrochi m exanizm lar quvvatlari va mashina 
yuritm alari, umuman Y o‘lchov guruhlaridagi ekskavatorlar uchun 
teskari kurak katta guruhlar uchun to‘g‘ri kuraklar olinadi.
Yurish jihozining turi va tuzilishi (konstruksiyasi) umumiy 
ishlatish shartlari: m ashinaning harakatlanish tezligi (chastotasi)ga, 
gruntning tu ri va holati yoki harakatlanish masofasiga, harakat- 
lanishga kerak boladigan tezliklarga asosan aniqlanadi. Gruntga 
ta’sir etuvchi solishtirma bosim, harakatlanish tezligi va o‘tadigan 
qiyalik ko‘rsatkichlari 2 2 8 9 4 -7 7 GOSTi bo‘yicha qabul qilinadi.
Kuch qurilm alari ekskavatorning ish tartibi va ishlatish 
shartlariga b o g iiq holda tanlanadi. Bir joydan ikkinchi joyga tez- 
tez harakatlanuvchi, liniyada ko‘chib ish bajaruvchi m ashinalarga 
ichki yonuv dvigatellari o‘rnatiladi. Qolgan ham m a holatlarda elektr 
dvigatelini qo‘llash m aqsadga muvofiqdir.
Tanlangan ekskavatorning turiga, ish jihozi va yurish uskuna- 
lariga, kuch qurilmalariga qarab eng yaqin o‘xshashroq (analog) 
ekskavator olinadi va unga o‘xshash ravishda loyihalanavotgan 
ekskavatorning konstruktiv tasviri chiziladi.
Loyihalashtirilayotgan 
ekskavatorning 
gidravlik 
tuzilishi 
o‘xshash ekskavatorlarga m oslashtirilgan holda, uning konstruktiv 
hususiyatlarini hisobga olgan ravishda qabul qilinadi.