T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

Harakatlanishnning 
chetki 
polosasi 
- burilish 
markaziga 
nisbatan eng uzoq va eng yaqin boMgan nuqtalarning burilish 
radiuslarining farqlari. Ushbu ko‘rsatkich m ashinalarni keskin 
burlishlarida o‘tishi uchun zarur b o ig an y o iak enini (koridorini) 
aniqlaydi. Chetki (gabarit) polosasi m ashinalarni o iish joylarida 
harakatlanish imkoniyatini xarakterlaydi.
M ashinaning gabaritlari (chetki o‘lchamlari) 
- m ashinaning 
transport holatidagi chetki ko'rsatkich (oicham )lari (ish jihozi bilan 
yoki ish jihozisiz m ashinaning uzunligi, balandligi, eni).
M ashina tayanch elem entlarining yuza (maydoncha)ga, yo‘lga
bosimi 
- tayanch element yuzasining u tayangan yuzaga nisbatan 
(g ildirak, ko‘chma tayanch, o‘rmalovchi aravacha) vertikal yuklam a 
(nagruzka)ning nisbati.
Dvigatel 
- qandaydir turdagi energiyani m exanik ishga aylanti- 
ruvchi mashina.
Yo‘l p r o s v e t i-
m ashinaning eng pastki joylashgan nuqtasini 
maydoncha yuzasiga, y o ig a nisbatan b o ig an masofasi.
135

---

M ashinaning hayotiy (ishlash) sikli 
- mashinani yaratish 
imkoniyatini tadqiq qilishdan boshlab, ishlab chiqarish jarayonigacha 
va iste’moldan chiqarishgacha b o ig an tcfplam b o lib , tadqiqot 
va loyihalashtirish bosqichlari, tayyorlash. m uomalada bolishi, 
ishlatish, ro'yxatdan chiqarish va chiqindiga chiqarish (utilizatsiya) 
ham kiradi.
M ashinaning bajarilishi 
- asos (bazaviy) m ashinaning agregat- 
laridan foydalanish asosidagi konstruksiyaning amalga oshirilishi 
natijasida m ashinaning konstruktiv yechim i va ba’zi param etrlari 
o'zgaradi,
M ashinadan 
foydalanish 
- m ashinaning 
ish 
unumdorligi 
bo‘yicha yuklanish xarakteristkasi va uning ishlashini vaqt bo'yicha 
moto- va m ashina soatda ifodalovchi ko‘rsatkichidir. M ashinadan 
foydalanish darajasi kalendar va ichki smena vaqti, sm enadoshlikdan 
foy dalanish koeffitsiyentlari yordam ida foizda baholanadi.