T. U. Usmonov, B. C. Mirzayev, I. S. Hasanov mutaxassislikka

Sug‘orish m ashinalari va tizim lari
(Yomg‘irlatib sug‘orish misolida)
Yomg'irlatib sug‘orishda suv, tuproq va ekin yuzasiga maxsus 
yomg'irlatish qurilm alari orqali sun'iy yom g‘ir tom chilari shak- 
lida beriladi. Yomg'irlatish qurilm alariga mashinalar, agregatlar 
moslamalar kiradi. Ularga sug‘orish uchun suv, suv manbaidan 
bosimli quvurlar va novlar tizim i yoki ochiq sug‘orish kanallari 
orqali beriladi. Suv oqimi sun'iy yom g‘ir zarrachalariga yom g‘irlatish 
apparatlari yordam ida bosim hisobiga aylantiriladi.
Yomg’irlatib sug‘orish usulining quyidagi afzalliklari mavjud:
1. Sug'orishning mexanizatsiyalashganligi va avtomatizatsiya 
darajasi yuqoriligi.
2. Tuproq tuzilishi saqlanishi (yaxshi sifatli yom g‘irda).
3. Tez-tez, kam normada suv berishga layoqatliligi.
4. Tuproq nam lanish chuqurligining aniqroq to‘g ‘rilanishi.
5. Qiyin m ikrorel'efda sug‘orish m um kinligi va katta nishab- 
likda tekislash ishlari hajm ining kamaytirilishi.
6
. Yuqori atmosfera qatlam ining va o‘sim likning namlanishi, 
m ikroiqlim i yaxshilanishi.
7. YEFK va sug‘orish tizim i FIK ning oshishi.
8
. Qishloq xo‘jalik ishlarini keng mexanizatsiyalashga xalaqit 
bermasligi.
9. Suv bilan o‘g‘it berish mumkinligi.
301

---

10. 
Suvning dalada tekis ravon taqsimlanishi va tuproqning 
namlanishi.
Asosiy kam chiliklari esa quyidagilardan iborat:
1. Suvni ko‘tarishga, yom g‘irlatishga m exanik energiya, bosim 
yaratish zarurligi.
2
. Ko‘p metall 
k e r a k l i g i .
3. Ekspluatatsiya xarajatlarining y uqoriligi
4. Y ornglr sifatiga va sug£orish maydoni ho’yieha suvning tekis 
taqsimlanishiga shamolning ta’siri.
5. Yomg‘irlatish m ashinalarining sug'orish jarayonida qo‘chishi 
zarurligi.
Yomg‘irning asosiy harakteristikalariga yom g‘ir intensivligi, 
tomchi kattaligi, yog‘in qatlami kattaligi (bir siklda) maydonda 
yom g‘ir birligida hosil qiJinadigan suv qatJami balandligiga aytiladi. 
U 3 turdan iborat: oniy, o‘rtacha, shartli.
Oniy intensivlik.