T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor

jarayoni;
d)  ijtimoiy  munosabatlar ishlab chiqarish jarayoni.
28

---

4-MAVZU. TOVAR - PUL MUNOSABATLARI
1-§.  Ijtimoiy  xo'jalik  shakllari  va  ularning  belgilari
Ijtim oiy xo'jalik -   insoniyat jam iyati  taraqqiyotining  alohida  uzoq  davrlari davom ida 
ishlab  chiqarishning  m aqsadini  ancha  to 'liq   ifodalab  qoladigan,  barqaror  um um iy 
belgilarga ega bo'lgan va rivojlanishida m a'lum  b irqo nuniyatlarga asoslangan xo'jalik 
yuritishning  barqaror  turlaridir.
Ijtim oiy xo'jalik shakllari
Natural x o 'ja lik - b u n d a  m ahsulot ishlab chiqaruvchilarning o'z iste’molini 
qondirish va  ichki xo'jalik ehtiyojlari  uchun  ishlab chiqariladi.
Tovar xo'jaligi -  bunda m ahsulot bozor uchun,  ayriboshlash orqali o'tib, 
boshqalarning ehtiyojlarini qondirish m aqsadini ko'zlab ishlab chiqariladi.
Natural xo'jalik belgilari:
m ehnat taqsim oti yetarlicha rivojlanm agan; 
ishlab chiqarish  biqiq xususiyatga  ega  bo'lib,  ishlab
chiqaruvchilarning  o'z ehtiyojlarini qondirishga  bo'ysindirilgan; 
ishlab chiqarish bilan  iste'm ol o'zaro m os kelib,  Bevosita 
xo'jalik ichida bir-biri bilan bog'langan; 
m ehnat tor doirada  ijtim oiy xarakterga ega bo'lgan; 
ishchi  kuchining  harakatchanligi cheklangan.
Tovar xo'jaligining belgilari:
ijtim oiy m ehnat taqsim otining m avjud bo'lishi;
ishlab chiqaruvchilarning m ulk egasi sifatida bir-biridan
alohidalashuvi;
m ahsulotlarning  bozor uchun erkin  ayriboshlash  m aqsadida ishlab 
chiqarilishi.
Ijtim oiy m ehnat taqsim oti -  bu m ehnatning bir turidan boshqa turlarining ajralib 
chiqishi,  ya'ni  ishlab  chiqaruvchilarning  biron  - bir m ahsulot turini  ishlab 
chiqarishga  ixtisoslashuvidir.
29

---

Xususiy m ulkning  paydo  bo'lishi  ishlab chiqaruvchilarning  alohidalashuvini 
taqozo qilib qo'ygan.