T. T. Jum aqulov iqtisod fanlari doktori, professor

v)  daromadlar  va  xarajatlar  modeli;
g) tovar miqdori va pul  massasi  modeli; 
d) yuqoridagilam ing  barchasi.
1 0 0

---

11-MAVZU. TADBIRKORLIK FAOLIYATI. TADBIRKORLIK KAPITALI 
VAUNING HARAKATI
1-§.  Tadbirkorlik faoliyatining  mohiyati va  asosiy  belgilari
Tadbirkorlik faoliyati 
-  mavjud qonunlar doirasida, mulkiy ma’suliyat 
ostida va foyda olish maqsadida tahlika bilan amalga oshirilgan iqtisodiy 
faoliyatdir.
Tadbirkorlik faoliyatining vazifalari:
— ►#  ishlab  chiqarishning  yagona jarayonida  iqtisodiy  resurslarni 
birlashtirish;
—
biznesni  yuritish bo'yicha asosiy qarorlarni qabul qilish;
—
ishlab chiqarishning  yangi texnologiyasini va  biznesni tashkil 
qilishning  yangi  shakllarini  joriy  qilishda  tashabbuskorlik 
ko'rsatish;
—
tahlikaga borish.
Tadbirkorlik faoliyatining mohiyati to'g'risidagi asosiy nazariyalar
X-
Tadbirkor, bu noaniq daromadga ega kishilar. Tavakkalchilik 
xatari  uning  bosh  xususiyatidir  (R.Kontilon.  U  bu  atamani 
iqtisodiy fanga ham olib kirgan).
Tadbirkor,  tijorat bilan shug'ullanib,  foyda olish  maqsadida 
tavakkalchilik qiluvchi mulk egasi (A.Smit).
Tadbirkor,  iqtisodiy  agent  sifatida  foyda  olish  uchun  o'z 
tajribasi va bilimini tavakkalchilik xataridan qo'rqmay ishga 
soluvchi shaxs.  (J.B.Sey)
Tadbirkor, foydaning o'sishini maqsad qilib qo'yadigan, xatarga 
tayyorturadigan va kishilarni birlashtira oladigan tashabbuskor 
shaxs. (V.Zamberg).
Tadbirkor,  ishlab chiqarish omillari uyg'unlashuvining yangi 
nisbatini izlovchi,  iqtisodiy o'sishni ta’minlovchi va novatorlil'
xususiyatlari yuqori darajada rivojlangan kishi. ( I.Shumpeter)
101

---

Tadbirkorlik faoliyatining  rivojlanish shart-sharoitlari:
e 
tadbirkor faoliyati uchun ma’lum huquq va erkinliklar 
mavjud bo'lishi lozim;
•  
tadbirkor mulkchilik huquqiga ega bo'lishi (mol- mulkni 
va foydani tasarruf qilishda) zarur;-
• 
erkin  iq tis o d iy   fa o liy a tn i  am alga  o sh iris h n i 
ta'minlaydigan iqtisodiy muhit va  ijtimoiy-siyosiy shart- 
sharoitlar yetarlicha bo'lishi kerak;
•  
mulkchilik  va  xo'jalik  yuritishning  xilma-xil  shakllari 
va turlari taqozo qilinadi.