T. Qudratov N. Fayziyeva

Zamon deganda nima tushuniladi? Zamon deganda sodir bo’lgan va bo’layotgan 
hodisa (jarayon)lar holati va harakatini  aks ettirgan, qamrab olgan hisobot davri 
tushuniladi (oy, chorak, yarim yil, yil). 
Analiz  va sintez kategoriyalari ham iqtisodiy tahlilni metododologik asoslaridan 
bo’lib hisoblanadi. 
Tahlil deganda nima tushuniladi? Tahlil deganda bir butun yaxlit iqtisodiy 
jarayonni (predmetni ) bo’laklarga,qismlarga bo’lib,o’rganish tushuniladi. 
Sintez deganda nima tushuniladi? Sintez delanda o’rganilayotgan iqtisodiy 
jarayonning barcha bo’laklari bo’yicha qilingan xulosalarni umumlashtirish 
tushuniladi.Demak, sintez –umumlashtirishdir.  
Shakl va mazmun kategoriyalari.Bular ham tahlilni metologik asosi tariqasida 
qo’llaniladi.Shaklning o’zgarishi mazmun o’zgarishiga,mazmunning o’zgarishi 
shaklning o’zgarishiga olib keladi.Iqtisodiyotda ushbu bog’liqlik juda yorqin namoyon 
bo’ladi. Masalan biror birlashma tarkibida korxonalar soni uning shaklini tashqil qilsa, 
ularning nima bilan shug’ullanishi, qanday texnologiya ishlatilishi,qanaqa kadrlar bilan 
ta’minlanganligi kabi jixatlari uning mazmunni tashqil qiladi.Mahsulot turi shakl ,uning 
sifati,tarkibi mazmunini ifodalaydi. 
Sabab va oqibat dialektik kategoriyalar ham tahlilning metodologik asosi sifatida 
namoyon  buladi.  Iqtisodiy  tahlilda  bular  natija  va  omil  deb  ataladi.  Sabab-