T oshkent moliya instituti

c* = f(k*) - (b + n + g)k* .
Agar barqaror iste`mol eng yuqori bo`lsa
MPK = b + n + g,
yoki
MPK - b = n + g.
Ya’ni kapitalning oltin qoidasi darajasida bo`lib umumiy ishlab chiqarish hajmining o`sish darajasi n+g ga tengdir. Haqiqiy iqtisodiy tajribalar har ikkalasini texnologik taraqqiyotni va aholini o`sishini taqazo etib biz unda kapital ko`proq yoki ozroq bor yo`qligini baholashimiz lozim ular barqaror holatning oltin qoidasi bo`ladi.


Hozircha ushbu bobda biz Solou modelini barqaror hayot darajasini tushuntirib berishni o’z ichiga olgan texnalogik jarayonni egzogen jarayonlari bilan tanishtiramiz. Keling endi bu nazariyani faktlarga qarshi bo’lganligini muhokama qilaylik.


Muvozanatli o'sish
Solou modeliga ko’ra texnalogik rivojlanish ko’p o’zgaruvchilar o’sishiga sabab bo’ladi. Bu xususiyat muvozanatli o’sish deb atalib bu uzoq muddatli AQSH iqtisodiyotini yaxshi tasvirlab berishdir.
Ishchi boshiga to’g’ri keladigan ishlab chiqarish hajmi Y/L va capital miqdori K/L ni muhokama qilaylik. Solou modeliga asosan barqaror holatda har ikkala o’zgaruvchi uchun texnalogik taraqqiyot tezligi g o’smoqda. O’tgan yarim asr mobaynida AQSHda ishchi boshiga to’g’ri keladigan ishlab chiqarish hajmi va capital miqdori taxminan bir xil foizda qariyib 2 foizdan oshgan. Boshqacha so’zlar bilan aytganda ishlab chiqarish kapitalining intensivligi vaqt davomida taxminan bir xil bo’lib qoladi.
Texnologik taraqqiyotga ham narx omillari tasir qiladi. Bobni oxirida muammo texnologik taraqqiyot darajasida barqaror holat uchun real ish haqi miqdorini o’sishini so’raysiz. Real capital ijara narxi shu bilan birga doimiy bo’lgan vaqt. Shunga qaramay bu bashorat Qo’shma shtatlar uchun to’g’ridir. O’tgan 50 yil davomida real ish haqi miqdori taxminan 2 foizga o’sdi; bunda ishchi boshiga real YaIM bir xil foizda oshdi. Shu bilan birga kapitalning ijara narxi (haqiqiy capital daromadi) deyarli bir xil bo’lib qoladi.
Solou modelining bashorati va bu bashoratning muvaffaqiyati kapitalistik iqtisodiyotni rivojlantirishning Karl Marks nazariyasi bilan taqqoslanganligi ayniqsa diqqatga sazovordir. Marks kapitalni vaqt davomida qaytib kelishini iqtisodiy va siyosiy inqirozga sabab bo’lishini bashorat qiladi. Marksning bashoratini iqtisodiy tarixi qo’llab quvvatlanmagan, hozir Marksnikiga qaraganda Solou o’sish nazariyasini o’rganishimiz tushintiriladi.