T oshkent axborot texnologiyalari universiteti

O’QUV-USLUBIY MAJMUA FIZIKA 
––––––––––––––––––––––––––––––{ 94 }–––––––––––––––––––––––––––––– 
If the cliff 30 metters, high the final velocity will be about 24.5 meters per second. 
Agar qoyaningbalandligi 30metrbo’lsaoxirgitezlanishqiymatisekundiga 24.5 m bo’ladi. 
Bunda potentsial energiya sarf bo‘lishi natijasida ish bajarilgani uchun minus ishora paydo 
bo‘ldi. Bajarilgan ish 
dA 
= 
Fdr
bo‘lgani uchun 
n
dW
Fdr


,
Agarda 
W
n
(
r
) - funktsiya aniq bo‘lsa, kuchning moduli va yo‘nalishini aniqlash mumkin. 
W
n
(
r
) funktsiyaning aniq ko‘rinishi kuch maydonining xarakteri bilan aniqlanadi. 
Masalan, Yer sirtidan 
h
balandlikka ko‘tarilgan jismning potentsial energiyasi 
mgh
Pdh
dW
W
h
n
n





0
,
ga tengdir. Bu yerda potentsial energiya 
h
balandlikdan tushayotgan 
m
massali jismning 
bajargan ishiga tengdir. 
Tizimning to‘liq energiyasi, doimo mexanik harakat va o‘zaro ta’sir energiyalarning 
yig‘indisidan iboratdir. 
Potensial energiyani kuch bilan bog’liqligi
 
W = W
k
 + W
n 
,
(23.1) - ifodani chuqurroq tahlil qilib ko‘ramiz. Agar qo‘zg‘almas nuqtaviy 
q
0
- zaryadning 
maydonida 
q
– zaryad 1(
r
1
) - nuqtadan 2(
r
2
) - nuqtaga ko‘chirilsa, uning energiyasi 
o‘zgarib boradi. Bu ish elektrostatik potentsial maydonda bajarilgani uchun
q
- zaryadning 
potentsial energiyasi o‘zgaradi: 

---