T o s h k e n t d a V l a t I q t I s o d I y o t u n I v e r s I t e t I

teng  bo'lganda  oxirgi 
-mahsulotdan  olinadigan  foyda  Д/г^  =  MR- MC=o  bo'ladi  va 
MR-  MC-  Q,„  hajmdan  ko'p  ishlab  chiqarilgan  har  qanday  mahsulot  hajmidagi  chekli 
xarajat uning chekli daromadidan yuqori tx>‘ladi va bu firma foydasini kamaytiradi.  Umumiy 
foyda  har bir sotilgan  mahsulotdan  tushadigan  foydalaming yig'indisiga  teng.  Rasmda 
umumiy foyda chekli daromad chizig'i bilan chekli xarajat o'rtasidagi (
NDF)
 shtirxlangan 
yuza bilan ifodalangan.
Endi  firma  ideal diversifikatsiyadan foydalanadi  deylik.  U  mahsulot  narxini  har 
bir xaridor uchun  u  to'lashi  mumkin  bo'lgan  maksimal  darajada  qilib  belgilaydi  va 
natijada  chekli  daromad  chizig'i  firma  foydasini  maksimallashtiradigan  ishlab 
chiqarish  hajmi  bilan bog'liq bo'lm ay qoladi.  Har bir birlik qo'shim cha  mahsulotni 
sotishdan tushadigan qo'shimcha foyda tovarga to'lanadigan narxga bog'liq  funktsiya 
bo'lib,  chekli  daromad chizig'i  talab  chizig'i  bilan ustma-ust tushadi  (£>=  л/л) (11-3- 
rasm).
Masalan,  agar  har  bir  xaridor  bittadan  mahsulot  sotib  olsa,  birinchi  ishlab 
chiqarilgan  tovardan  olinadigan  daromad  қ =  Pr \ =  Px  ga,  ikkita  tovardan  tushadigan 
umumiy daromad  л, = қ  + p2  i =  /> + p2  ga,  uchta  tovardan  -  қ  =  қ + Р2 + Р>  ga teng.  Har

---

bir  tovar  uchun  alohida  narx  belgilangani  uchun  umumiy  daromad  har  bir  sotilgan 
tovariar narxlarining yig'indisi bilan aniqlanadi.  Chekli daromadni quyidagicha topamiz: