T o s h k e n t d a V l a t I q t I s o d I y o t u n I v e r s I t e t I

chiqarish  omili  (mehnat  sarfi),  ishlab  chiqarish  hajmini  kamaytiradi.
Ishlab chiqarish egri chiziqlari ning o'ngga-yuqoriga siljishi  ushbu qonunni  ishlashini 
ma'lum  ma’noda sezdirmaydi. Xuddi  mana shu holat, ya'ni  mahsuldorlikning kamayish 
qonunini  qisqa  muddatli  orliqdagi  va  uzoq  muddatli  oraliqdagi  (texnologiyalaming 
takomillashuvi  sharoitida)  ishlash  mohiyatidagi  anglashmovchiliklar ingliz  iqtisodchi 
olimi  Tomas  Mal’tusning  (1766-1834)  ersharida  aholining  uzluksiz o'sishi  kelajakda 
og'ir oqibatlarga olib kelishi mumkinligi to'g'risidagi bashoratiga sabab boMdi.  Mal’tusning 
ushbu  bashorati  asosida  omil  mahsuldoriigining  kamayish  qonuni  yotadi.  Mal’tus  er 
sharidagi  qishloq  xo'jaligida  ishlatiladigan  erlaming  nisbatan  cheklanganligi  va  unda 
mehnat qiladigan aholining o'sib borishi pirovardda mehnat unumdorligini kamayishiga 
olib  keladi va cheklangan er oshib borayotgan aholini  oziq-ovqat bilan etarli darajada 
ta’minlay olmaydi, deb faraz qiladi, ya’ni chekli va o'rtacha mahsuldorlikning kamayishi