T. N. Xojiyev 0 ‘zMUo'qituvchisi

ek an ligi  k o ‘rsatilgan.
K on stitu tsiyan in g  bu  m odd alarida  h uquqiy  jihatd an   m ustahkam lab 
q o ‘y ilg a n   fu q arolam in g  burchlarini,  u la m in g   ja m iy a t  v a   d avlatn in g 
rivojlanish i  asoslarid an   h isob lan u vch i  K on stitu tsiya  v a   qonunlarga  to ‘la 
v a   o g ‘ish m ay  am al  q ilish   zarurligini,  shu  aso sd a   ijtim o iy   h ayotn i 
rivojlantirishni  ta ’m inlashn i  nazarda  tutadi.  K on stitu tsiya  v a   qonunlarga 
rioya  q ilm a slik   x a v fsizlik k a ,  fuqarolar  m anfaatiga,  d avlat  b oshqaruviga 
um um an  K on stitu tsiy a v iy   tu zu m ga jid d iy   zarar y etk a zish i  m um kin.
Fuqaro  fuqaroligi  huquqiy jihatdan  e ’tiro f etilgan  ham da  muayyan 
jam iyat  (davlat)  a ’zosi  bo'lg an   shaxsdir.  Fuqarolik  esa  huquqiy  va 
axloqiy  m e’yorlarga ongli  rioya  etish,  m a’lum  huquqlardan  foydalanish 
ham da  burchlam i  bajarishga  m as’ullik  bilan  yondoshuv,  mehnat 
jarayoni  va  jam oadagi  faollik,  m a’naviy  yetuklik  asosida  m uayyan 
davlatga m ansublik demakdir.
Fuqarolik  jam iyati  fuqaroviy  ong  va  faollik  yuksak  bo'lgan 
sharoitda  barpo  etilishi  mumkin.  Fuqaroviylik  m am lakatning  turli 
rivojlanish  bosqichlarida,  shuningdek,  jam iyatning  bir  bosqichdan 
ikkinchi  bosqichga  o ‘tish  davrida  yaqqol  nam oyon  b o ‘ladi.  Hozirgi 
davrda ijtim oiy-siyosiy o'zgarishlam i  o ‘z boshidan  kechirayotgan,  y a’ni 
fuqarolik jam iyati  barpo etayotgan turli  m am lakatlarda  fuqaroviylikning 
nam oyon  bo'lishi  m uhim   aham iyat  kasb  etadi.  Fuqaroviy  faollikning 
m ohiyatini 
anglash 
uchun, 
a w a lo , 
fuqaroviylikning 
mazmun- 
m ohiyatini tushunish talab etiladi.
Turli  ilmiy  m anbalarda  qayd  etilishicha,  o ‘z  vatani  taraqqiyoti 
uchun  har qanday y o ‘l  bilan,  xususan,  o 'zining jism oniy yoki  m a’naviy 
mehnati  bilan jam iyatga  xizm at  qiladigan  inson  haqiqiy  fuqaro  sifatida 
e ’tiro f  etiladi.  Bu  kabi  qarashlar  biroz  falsafiy  aham iyat  kasb 
etayotgandek  tuyulsa-da,  aslida,  fuqarolik jam iyati  barpo  etishda  aynan 
fuqaroning faolligi  muhim omil  sifatida ahamiyat kasb etadi.
86

---

Fuqaroviylik  dastlabki  qarashda  huquqshunoslikka  oid  atamadek 
tuyuladi.  Aslini olganda,  bu hodisaning falsafiy,  huquqiy,  sotsiologik va 
siyosiy m ohiyatlari  mavjuddir.
Fuqaroviylik  bir  davlatga  m ansublikni  anglash,  davlatga  sodiqlik 
ham da  vatanparvarlik  hisi  sifatida  talqin  etilishi  mumkin.  Bunda 
davlatni,  Konstitutsiyani,  davlat  ramzlarini  hurm at  qilish,  davlat 
tuzum ini  va  qonun  ustuvorligini  him oya  qilishga  tayyorlik  nazarda 
tutiladi.  Fuqaroviylikni  insonga  huquqiy,  ijtimoiy,  m a’naviy  va  siyosiy 
jihatdan  layoqatli  ekanligini  his  etishni  ta ’minlovchi  va  jamlovchi 
tushuncha sifatida ham  talqin etish mumkin.
Fuqaroviylikni  insonga  huquqiy,  ijtimoiy,  m a’naviy  va  siyosiy 
jihatdan  o‘zining  layoqatli  ekanligini  his  etishni  o ‘zida  sezadigan 
shaxsning  belgilari  sifatidagi  tushuncha  sifatida  ham   talqin  etish 
mumkin.  V.Dalning  lug'atida  qayd  etilishicha,  “fuqaroviylik  fuqarolik 
jam iyatini  qaror  toptirish  uchun  jam iyatning  ongi  va  bilimi  darajasini 
ifoda etadigan  holatdir”.
K o'rinib  turibdiki,