T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
радиоканал ѐрдамида уланади, улар LAN маълумотлар узатишнинг физик 
муҳити дейилади. Физик муҳит – тармоқнинг энг қуйи сатҳи. LAN да 
маълумотлар узатишнинг физик муҳити сифатида коаксиал кабел, мис 
жуфтлик, ТОАЛ, инфрқизил ва радиоканаллар ишлатилиши мумкин. Узатиш 
муҳитининг 63 характеристикалари тармоқ узунлигига таъсир этади 
(компьютерлар бир биридан қандай масофада жойлашиши мумкин) ва локал 
тармоқда маълумотлар узатиш тезлиги (9.1-жадвал). 
9.1-жадвал. Локал тармоқда тармоқ узунлиги ва маълумотларни узатиш 
тезлигининг узатиш муҳитига боғлиқлиги 
Тармоқ адаптери – махсус плата бўлиб, у она (материн) плата 
слотларидан бирига тизимли блок ичига ўрнатилади. Асосий вазифаси - OSI 
модели IEEE 802 – LAN модели 7.1-расм. OSI модели ва IEEE 802 – LAN 
моделининг асосий фарқлари. 7.1-жадвал. Локал тармоқда тармоқ узунлиги 
ва маълумотларни узатиш тезлигининг узатиш муҳитига боғлиқлиги 
Компьютерли алоқа канали Масофа Тезлик Экранлаштирилмаган мис 
жуфтлик 90 м гача 10 – 155 Мбит/с Экранлаштирилган мис жуфтлик 300 м 
гача 16 Мбит/с Коаксиал кабел 2 км гача 2 – 44 Мбит/с Оптик толали кабел 
10 км гача 10 Гбит/с гача Тармоқда ахборотларни узатиш ва қабул қилиш. 
Компьютерларни физик муҳитга улайдиган ускуна тури, алоқа линияси АЛ, 
LAN топологияси ва сигналларни узатиш принципи билан аниқланади. 
Топология – бу тармоқда компьютерларни улаш усули. Энг кенг тарқалган 
усуллари – шина, юлдуз, халқа (9.2-расм). 

---

t.me/tuit_students_chanel 
9.2-расм. Энг кенг тарқалган LAN топологиялари. 
Муҳитга уланишни бошқариш маълумоларни узатиш усулига боғлиқ ва 
турли турларга бўлинади: 

кўп марталаб уланиш (рақобат режимида алоқа 
каналига уланиш) 

маркер узатишли уланиш (маълумотларни узатишга 
ҳуқуқ берувчи пакет) 

сўровли тармоқ (сеть с опросом) 

сегментлаштирилган узатишли тармоқ 

узатиш вақтини заҳиралашли 
тармоқ Кўп марталаб уланиш ва маркер узатишли шина, юлдуз, халқа 
топологияли LAN энг кенг тарқалган. Канал сатҳи 2 сатҳчага бўлинган (99.3-
расм): 

логик канал орқали бошқариш LLC (LogicalLinkControl) – тармоқ 
топологиясига ва 802.2 стандарти – уланиш усулига боғлиқ эмас, 

МАС 
муҳитига уланишни бошқариш 
9.3-расм. LAN канал сатҳининг тузилиши. 
МАС сатҳчаси тармоқ топологиясини ва маълумотларни узатиш 
каналига уланиш усулини аниқлайди. Бу сатҳчада LAN нинг 3 асосий 
стандарти аниқланган: 

IEEE 802.3 – ташувчи назорати, коллизия 
(тўқнашишлар) ни қадй этиша кўплаб уланшиларга эга LAN шина ва юлдуз 
топологиялари 

IEEE 802.4 – ARCnet маркер уланишли - LAN шина ѐки ва 

---