T me/tuit students chanel kompyuter tarmoqlari 1 Ma'ruza

t.me/tuit_students_chanel 
7.1. TCP/IP steki tuzulishi 
 
TCP/IP protokollar stekining afzalliklari.
-
TCP/IP protokollar stekining asosiy yutug‗i shundaki u turli ishlab 
chiqaruvchi uskunalarini o‘zaro ishonchli ulanishlar bilan ta‘minlaydi.
- Tarmoq texnologiyalaridan mustaqil ravishda – stek faqat element 
uzatishni aniqlaydi,- deytagrammani va uning tarmoqda harakatlanish qobilyatini 
tasvirlaydi.
- Umumiy bog‗lanish –stek uni qo‗llaydigan kompyuter juftligini bir biri 
bilan o‗zaro ishlashga ruxsat beradi. Xar bir kompyuterga mantiqiy adres beriladi, 
har bir uzatiladigan deytagramma yuboruvchi va qabul qiluvchining mantiqiy 
adresiga ega. Marshutizatorlararo qabul qiluvchining marshrutizatsiya qarori qabul 
qilinishi uchun qabul qiluvchining adresidan foydalanadi.
- Tasdiqlash. Stek protokollari yuboruvchi va qabul qiluvchi o‗rtasidagi 
axborot almashinuvi o‗tkazishda tasdiqlash to‗g‗riligini kafolatlaydi. 
- Amaliy standart protokollari. TCP/IP stek protokollari o‗z ichiga asosiy 
qo‗llanmalarni qo‗llash vositasini oladi, elektron xatni, fayl uzatishni, masofaviy 
ulanishni va hokazo.

---

t.me/tuit_students_chanel 
7.2.
 
TCP/IP steki pog‟onalari, ularning vazifasi, asosiy protokollari 
TCP/IP modeli pog‘onalarini qisqacha yozib o‘tamiz. 
1. 
Tarmoq interfeysi pog’onasi
TCP/IP steki spetsifikatsiyasi tartibiga 
solinmagan. Bu pog‘ona OSI modelining fizik va kanal pog‘onalariga to‗g‗ri 
keladi. 
2
. Tarmoqlararo bog’lanish
pog’onasi.
Ushbu pog‘onada butun bir 
protokollar oilasi qo‘llaniladi. Bu bosqichning asosiy vazifasi – yuboruvchi-
tugundan qabul qiluvchi- tugunga paketni yetkazib berish hisoblanadi. 
- Bu vazifani IP protokoli bajaradi. IP protokoli- TCP/IP stek protokolining 
negizi va tarmoq bosqichining asosiy protokoli hisoblanadi. Tarmoqda axborot 
uzatishga javobgar. Uning asosida deytagramma usuli kiritilgan va bu paketlarning 
yetkazilishini kafolatlamaydi. 
- ARP protokoli (Address Resolution Protocol, fizik adreslarga ruxsat berish 
protokoli) - tarmoqlararo o‗zaro ishlash pog‘onasi va tarmoqlararo interfeys 
pog‘onasi orasida bog‗lovchi bo‗g‗in bo‗lib xizmat qiladi. U IP- adreslarni tarmoq 
bo‗g‗inini fizik MAC- adresiga to‗g‗ri keladigan tarmoq adapterlarini
shakllantiradi. ARP protokoli xar bir qurilma o‗z IP- adresini va fizik adresini 
bilishini ta‘kidlaydi. ARP ularni dinamik bog‗lab, maxsus jadvalga kiritadi va u 
yerda ―IP- adres-fizik adres‖ juftligi saqlanadi (odatda xar bir yozuv ARP jadvalda 
10 daqiqalik xayot vaqtiga ega).
- ICMP protokoli (Internet Control Message Protocol, tarmoqlararo 
ma‘lumot boshqarish protokoli) - xatolar haqida axborot almashinuvi uchun xizmat 
qiladi. Maxsus paketlar yordami bilan ICMP tarmoq bog‗lamlariga paket 
yetkazishni mumkin emasligi, paket hayoti vaqti ortgani haqida va boshqalarni 
bildiradi.
- RIP protokoli (Routing Information Protokol) va OSPF (Open Shortest 
Path First) marshrutizatsiya uchun jadval tuzish va turli IP tarmoqlari paketini 
jo‗natishda yo‗nalishni hisoblaydi. 
3. Transport pog’onasi. 
- TCP protokoli (Transmission Control Protokol, uzatishni boshqarish 
protokoli) IP protokoli xizmatiga tayanib, ma‘lumotlarni ishonchli yetkazish 
orasida tarmoq bog‗lamlari yordamida bog‗lanishni tashkil qiladi. Bunday amaliy 
bosqichlar protokollari HTTP va FTP kabi, TCP protokoliga transportirovka 
uchun uzatiladi. Shuning uchun TCP tezlik ko‘rsatkichlari ishlab chiqarish 
qo‘llanmasiga ajralmas aloqa ko‗rsatadi bundan tashqari TCP protokoli tarmoqqa 
kirish so‘rovlarini qayta ishlash, resurslarni bo‘lish va boshqalarda foydalaniladi. 
TCP protokolida oqimni va ortiqcha yuklamalarni boshqarish vazifasi qo‗yilgan u 
ma‘lumot uzatish tezligini qabul qiluvchining ishchi stansiyasi va tarmoqlararo 
joylashuvini imkoniyat darajasida qo‗llaydi.

---