T. Kuchkarov, A. Ishmuradov, D. Xudaynazarova «ekonometrika» O‘quv qo‘llanma yo`nalishi

Panel ma’lumotlar

Panel ma’lumotlari har qaysi ko‘ndalang kesimli ma’lumotlar majmuida vaqtli qatorlar ma’lumotlarini o‘z ichiga olgan ma’lumotlar majmuasidan tashkil topadi. Misol tariqasida 50 ta firmada 5 yil muddat mobaynida savdo-sotiq va xodimlar nisbatini ko‘rishimiz mumkin. Shu bilan birga panel ma’lumotlari geografik asosda olinishi mumkin; masalan 20 ta mamlakatda 20 yil mobaynidagi YaIM va pul ta’minoti nisbatini olish mumkin.¹

Panel ma’lumotlari avval ko‘ndalang kesimli ma’lumotlar va vaqtli qatorlar ma’lumotlar uchun mos ravishda ishlatilgan i va t indekslarning har ikkalasi orqali ifodalanadi. Buning sababi oddiy bo‘lib, panel ma’lumotlari ko‘ndalang kesimli va vaqtli qatorlar ma’lumotlarining o‘lchamlaridan iboratdir. Shunga ko‘ra: YaIMni mamlakatlar va belgilangan vaqt nisbatlari uchun quyidagicha ifodalaymiz:

Y_it uchun t = 1,2,3,..., T va i = 1,2, 3,...,N (1.1)

Yanada tushunarliroq bo‘lishi uchun, panel ma’lumotlari strukturasida ko‘ndalang kesimli va vaqtli qatorlar ma’lumotlarining o‘zgaruvchilari mos ravishda Nx1 vaTx1 matrisalaridan iborat deb ifodalanadi:

(1.2)
Bunda: Y_t^ARGENTINA 1990 dan 2002 gacha davr ichidagi Argentinaning YaIMi bo‘lib, Y_i¹⁹⁹⁰ Lotin Amerikaning 20 ta turli mamlakatlarining 1990 yilgi YaIMi.

Y_it bilan ifodalangan o‘zgaruvchi panel ma’lumoti bo‘lib, quyidagi formulaning N x T matrisasi bo‘ladi:
(1.3)
Bunda t vertikal tasvirlangan o‘lcham va i gorizontal tasvirlangan o‘lchamdir.