T. C. Sakarya üNİversitesi sosyal biLİmler enstiTÜSÜ osmanli şERİyye siCİllerinde ve fetva mecmualarinda iÇKİ İÇme suçu ve cezasi

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

 70 
SONUÇ 
Bu araştırmada hukuksal, toplumsal konuları kapsayıcılığıyla beraber toplumun çeşitli 
katmanlarıyla geçmiş ve gelecek arasında bilgi aktarımını sağlayan, Osmanlı Devleti'nin 
sosyal hayatını, siyasi, hukuki anlayış ve görüşlerini, somut örneklerle sergileyen fetva 
mecmualarını ve Osmanlı Devleti’nde merkezde ve taşrada her tabakadan insanlar 
arasındaki hukukî ilişkilere dair kayıtları içeren, Osmanlı hayatının aile, toplum, ekonomi 
ve hukuk gibi birçok alana dair tarihi bilgiler içeren şer’iyye sicillerini ve bu iki kaynakta 
içki içme fiili ile ilgili suçları inceleyip Osmanlı dönemindeki içki içme suçu ve cezasına 
ilişkin uygulamaların sistematik fıkıh literatüründe zikredilen hükümlerle ne derece 
uygun ya da değil olduğunu tespit etmeye çalıştık. 
Belirlediğimiz sınırlar çerçevesinde ulaştığımız sonuçları şu şekilde ifade etmemiz 
mümkündür: 
İçki içmek ferdi bir fiil olmakla beraber toplumsal etkisi büyük olmuş gerek 
kanunnamelere gerek şer’iyye sicili kayıtlarına yansımıştır. 
Literatürde ve Osmanlı’da yarı resmi hukuk külliyatı sayılan 
Mülteka El-Ebhur
’a göre 
verilecek ceza had şeklinde nitelendirilmesine rağmen içki içmeyle ilgili kanunnâmelerde 
genel olarak verilecek ceza tazir olarak geçmekte ve para cezasına çevrilmektedir. 
Zamanla içki içmeyle beraber bazı suçların yaygınlaşmasına paralel olarak para cezası, 
habs, tedip, teşhir gibi farklı cezalar da zikredilmiştir.
Fetva mecmualarında ise sadece içki içme suçuna verilecek ceza had olarak geçmektedir. 
Bununla beraber farklı suçlar işlendiğinde tazir cezası da ilave edilmiştir.
Şer’iyye sicillerinde içki içme suçuna verilecek ceza genellikle tazir cezası olarak 
geçmekle beraber az da olsa had cezası da zikredilmiştir. Bazı davalarda suç tespit edilip 
şartlar uygun olsa bile ceza verilmemiştir. Bu davaların sonuçlanmamış büyük ihtimaldir
. 
İncelediğimiz Şer’iyye sicillerinde had cezası sadece XVI. yüzyılda dört davada 
geçmektedir. XVII. ve XVIII. yüzyıla ait incelediğimiz şer’iyye sicillerinde verilen 
cezalar ise tazir olmuştur.

---

 71 
İçki içme suçuyla beraber fuhuş, mahalle halkına zarar verme vb. gibi suçlar oluştuğunda 
genellikle tazir cezası verilmiş ve bu kişiler mahalleden ihraç edilmiştir. 
Şeriyye sicillerinde içki içme suçunun tespiti genellikle sarhoşluk, hamr kokusu, ikrar ve 
şehadet ile olmuştur. 
Dönem dönem sıkı tedbirler alınsa da içki yasağının getirildiği süre zarfında içki 
içilmemiş ancak çok geçmeden eskisi gibi içilmeye devam edilmiş; yani toplumdan içkiyi 
tamamen kaldırmak hiçbir dönemde mümkün olamamıştır. 
Bu araştırma, bir tespit çalışması olup, büyük oranda Hanefi mezhebinin yaygın olduğu 
Osmanlı coğrafyasında uygulamaya nasıl yansıdığını incelemek için sadece içki içme fiili 
ve Üsküdar bölgesi ile sınırlandırılmıştır. Farklı konularda benzer araştırmalar yapılarak 
ve farklı bölgelerin şer’iyye sicil kayıtları da incelenerek Osmanlı Hukuk sisteminde had 
cezasını gerektiren suçlar için ne gibi cezai müeyyideler uygulandığı, uygulamada ne gibi 
sıkıntılarla karşılaşıldığı, alternatif cezaların olup olmadığı tespit edilmesinin ihtiyaç 
olduğu ifade edilmelidir. Bu konu ancak belirgin olarak bu şekilde ortaya konulabilir.