|
1.5.1.2 İçkide Bulunması Gereken Özellikler
İçki içmek, haram ve içilmesi mâsiyet olduğuna göre suçu ispat edilen kimseye ceza
uygulanması kaçınılmazdır. Ancak ayette geçen “hamr” kavramının neyi ifade ettiği,
hangi içecekleri kapsadığı hususu fıkıh bilginleri arasında ihtilaflıdır.
Ebu Hanife’ye göre hamr kaynatılmaksızın kendi kendine kaynayıp kabaran, keskinleşip
sarhoş edici hâle gelen ve köpük atan yaş üzüm suyudur.
97
Üzüm suyu ekşiyip acılaşıp
köpüğünü atmadıkça, keskinleşmiş bile olsa içilebilir niteliktedir, haram değildir.
98
Ebu
Hanife içki içme konusundaki görüşlerini bu tanıma bina etmiştir. Ona göre sarhoş olmak
şart olmaksızın bir damla şarap içene had vurulur.
99
Ebu Yusuf ve Muhammed’e göre ise
keskinleşmiş olması hamr olması için yeterlidir. Çünkü keskinlik özelliği ile sarhoş edici
ve aklı örtücü olur. Ebu Hanife’nin tanımına tekrar döndüğümüzde üzüm suyunun
94
Serahsi, Mebsut, 24:42; İbn Abidin, Reddu’l Muhtar Ale’d-dürri’l-muhtar, 6:53; İbn Abidin, Reddu’l
Muhtar Ale’d-dürri’l-muhtar, 8:233
95
Serahsı, Mebsut, 24:47; İbn Abidin, Reddu’l Muhtar Ale’d-dürri’l-muhtar, 8:235
96
İbn Abidin, Reddu’l Muhtar Ale’d-dürri’l-muhtar, 8:232, Fetavayı Hindiyye, s.53
97
Halebi, Multeka Tercümesi Mevkufat, 1:683, İbn Abidin, Reddu’l Muhtar Ale’d-dürri’l-muhtar, 6:49,
Serahsı, Mebsut, 24:19
98
Serahsı, Mebsut, 24:19
99
İbn Abidin, Reddu’l Muhtar Ale’d-dürri’l-muhtar, 8:235; Serahsı, s.26
23
kaynatılmaması gerekir. Eğer kaynatılır köpüğünü atarsa incelir, saflaşır sarhoş edicilik
özelliğini yitirir. Ancak keskinleşirse ister kaynamış olsun isterse kaynatılmasın bu haram
olur. Buradan şunu anlıyoruz: Ebu Yusuf ve Muhammed’e göre önemli olan keskinleşmiş
olması iken Ebu Hanife’ye göre tanımda geçen kaynatılmaksızın kendi kendine kaynayıp
kabarması, keskinleşip sarhoş edici hâle gelmesi ve köpük atan yaş üzüm suyu olması
şartlarının hepsini taşıması gerekir.
100
Şarap dışında sarhoşluk verici içkiler hakkında ise Ebu Hanife, bunlara hamr
denilmeyeceğini ve bunların ayetin kapsamına doğrudan dâhil olmayacağını savunur.
Ebu Hanife ile Ebû Yusuf’a göre hamr dışındaki içkiler sarhoşluk verdiğinde had
vurulur.
101
Çünkü Ebu Hanife ve Kûfe fukahasına göre şarap dışındaki içeceklerin
kendileri haram değildir, haram olan sarhoş edici miktarda içilmesidir. Onlara göre bu
içkiler hamr kapsamında değildir.
102
Ayrıca Hanefiler
“Hurma ağaçlarının
meyvelerinden ve üzümlerden hem içki (seker), hem de güzel bir rızık edinirsiniz. Elbette
bunda aklını kullanan bir toplum için bir ibret vardır.”
ayetini delil olarak göstererek
eğer hamr dışındaki müskirin zatı haram olsaydı, bu ayette güzel rızık diye
vasıflandırılmazdı şeklinde yorumlamışlardır.
103
Hanefiler haddin sarhoş edici miktarı
içenlere vurulması gerektiği kanaatindedirler.
Hanefiler dışındaki mezhepler ise sarhoşluk verici içeceklerin çoğu gibi azının da haram
olduğunu savunmuşlardır. Aralarındaki ihtilafın sebebi bu konudaki hadis ve kıyasların
birbirleri ile çelişmesidir. Bu mezhepler kendi görüşlerini iki yolla ispat etmeye
çalışmışlardır. Birincisi bu konuda gelen rivayetler, diğeri de hamrı “aklî melekeyi örten,
sarhoş edici içki” şeklinde anlamak suretiyle bütün içki türlerine şamil etmeleridir.
104
Bu yaklaşım sahiplerinin delil olarak gösterdiği hadisler şunlardır:
“Sarhoşluk veren her içki haramdır.”
105
; “Sarhoş edici her maddde hamrdır ve her hamr
100
Serahsi, Mebsut, 24:19-20
101
İbn Abidin, Reddu’l Muhtar Ale’d-dürri’l-muhtar, 8:234; Halebi, Multeka Tercümesi Mevkufat, 1:683-
684
102
Serahsi, Mebsut, 24:26
103
İbn Rüşd, Bidâyetü’l-Müctehid, Beyan Yayınları, 1991, İstanbul, c.II, s.401
104
İbn Rüşd, Bidâyetü’l-Müctehid, Beyan Yayınları, 1991, İstanbul, 2:399
105
Buhari, el-Cami’u’s-sahih, el-Mektebetül-İslami yayınları, İstanbul, 6:242
24
haramdır.”
106
; “Çoğu sarhoş edici şeyin azı da haramdır.”
107
Bu hadisler cumhurun her içki türünün haram olduğuna ve ceza gerektirdiğine gösterdiği
delillerdir. Ayrıca onlara göre hamr kelimesi “aklı örtüp gizleyen bütün içkileri” kapsar;
çünkü hamr lügatte örtmek demektir. Nitekim başörtüsü anlamında humar kelimesi
kullanır. O halde nasıl şaraba hamr deniliyorsa diğer içkiler de aklı örttüğü için onlara da
hamr denilir. Hamr her ne kadar halk dilinde sadece şaraba deniliyorsa bile şeriat dilinde
diğer içkiler için de kullanılmaktadır.
108
Ayrıca
“Hamr şu iki ağaçtan: hurma ve üzüm
ağacından yapılır.”
109
hadisini delil olarak gösterirler.
Do'stlaringiz bilan baham: |
