|
(Odamni) tuproqdan, so’ngra uning naslini yaratib. Keyin sizlarni juft-juft
(erkak - ayol) qilib qo’ydi. Zumar surasi 6-oyat (U) sizlarni bir jondan Odamdan yaratdi, so’ngra undan juftini (xavvoni) paydo qildi... . G’afir surasi 67-oyat U sizlarni (Odamni tuproqdan) so’ngra avlodlarni nutfdan, so’ngra laxta qondan yaratgan zotdir. Toriq surasi 5 oyat bas, inson o’zini nimadan yaratilganiga bir boqsin 6 oyat (U) otlib chiqqan bir suvdan yaralgan 7oyat U suv esa esa otani nujut kamari va onani ko’krak suyagidan chiqan. 2) Shu sura 282 oyatida hamoim - masnun, ya’ni qonunga bo‘ysunuvchi, shakl beriluvchi 3) Al isro surasi 61- oyatida tiyn - Laa, tuproq, balchiq, yer 4) Xamj surasi 6- oyatida tuproqdan - chang, kul 5) Shu oyatda yana nuftadin - toza suv, urug‘, maysa Shu oyatda alohida ivigan qon ivish xususiyatiga ega suyuqlik. Zulk 7) Mo‘min surasi 14- oyatda Muzg‘ayodan bir bo‘lak etdan paydo bo‘lgan degan yetti xil fikr berilgan.
Bu tushunchalar odam tanasining yaratilishiga taaluqlidir. Lekin A’raf surasining 11-oyatida Olloh nomidan odamlarga qarata Shunday deyilgan: “Aniqki, biz sizlarni yaratdik, so‘ng sizlarga su’rat berdik”. Bundan ko‘rinadiki, Olloh avval odamlarning ruhini yaratgan, so‘ng har bir ruhga su’rat, jism ato etgan.
Bunday diniy qarashlar bilan bir qatorda eramizdan oldin yashagan olimlar va undan keyingi tabiatshunos olimlar odamning tana tuzilishi umurtqali hayvonlarga o‘xshash ekanligini aytib odganlar va ularga asoslanib, antik dunyo olimlari Anaksimandr, Anaksimen odam hayvonlardan kelib chiqqan, degan fikrni ilgari surganlar. (Ye.A. Vselsev Darvinizm).
Odam gavda tuzilishining hayvonlarga o‘xshashligini va odamlar hayvonlardan kelib chqqanligini Abu Nasr Forobiy ham ta’kidlagan. Abu Rayhon Beruniy odamlarning rangi, qiyofasi, tabiati va axloqining turlicha bodishi tuproq, suv, havo va odamlar yashab turgan muhit sharoitiga bogdiq, deydi.
Odamning paydo bodishi muammosini hal etishda evolyutsion tadimotning asoschisi Ch. Darvining xizmatlari benihoya kattadir. U o‘zining 1859-yili nashr qilingan “Turlarning kelib chiqishi” asarida odamning kelib chiqishi va tarixini yoritib berishda muhim ahamiyat kasb etishini ta’kidlab o’tadi. U Shu bilan chek - lanmagan, 1871-yili “Odamning paydo bodishi va jinsiy tanlanish” degan mashhur asarini yozdi. U bu asarida odamning paydo bodishi alohida hodisa bodmay, balki hayvonot dunyosining tarixiy taraqqiyoti natijasi, degan fikrni ilgari suradi. U odamlarning hayvonlarga o‘xshashligini chogdshtirma anatomiya, embriologiya, paleontologiya dalillari asosida isbotlab berdi.
Odam va maymun gavda tuzilishidagi farqlar va o‘xshashliklar Odam tos suyagini maymunlarning tos suyagi bilan solishtirish Shuni ko’rsatadiki, odam tos suyagi maymunlarning tos suyagidan katta o‘yiqli yonbosh suyagi borligi bilan farq qiladi. Tik yurishga odish bilan bogdiq ravishda odamning eng yaqin ajdodlarida tos suyagi juda kengaygan. Yonbosh suyagining qirrasi qisman qorin, tos va oyoq muskullarining kuchli o‘sib ketishi faqatgina odamda shakllangan. Bo‘gdm chuqurchalari odamda bir - biridan ancha uzoqroq joylashgan.
Odamda quymich suyagining do‘mbogd kuchli rivojlangan. Quyimichning kichkina o‘sigd deyarli rivojlanmagan. Orangutan bo‘gdm chuqurchasi quymichining uncha katta bodmasligi, unda son suyagi doira payining yo‘qligi bilan bogdiqdir.
Odam va maymun oyoq panjasi bosh barmog‘ining tuzilishi. Odam oyoq panjasining bosh barmog‘i yo‘g‘on va baquvvat bo‘lib, yurish vaqtida tana og‘irligining anchagina qismi unga to‘g‘ri keladi. Ikkinchi barmoq birinchi barmoqdan uzun bo‘lishiga qaraladi. Odatda birinchi barmoq qolgan barmoqlardan uzun bo‘ladi. Bosh barmoq qolgan umumiy barmoq paylari bilan o‘rab olingani sababli u boshqa barmoqlarga qarama - qarshi yo‘nalishda tura olishidir, ya’ni ichki tomoni ulardan uzoqlashib keta olishidir. Antropoidlarda esa panjaning umumiy payi faqat ikkinchi, beshinchi barmoqlarni o‘rab oladi. Oyoq panjasi bosh barmog‘i shimpanze va gibbonlarda kalta, gorillada nisbatan kichikroq, orangutanda nihoyatda kichik va tirnoqsiz. Boshqa maymunlarning bosh barmog‘i kuchsiz rivojlanganligiga qaramay doimo mavjud va boshqa barmoqlarga qarama - qarshi. Umuman olganda maymunlar oyoq panjasining bosh barmog‘i qo’l panjasiga nisbatan uzundir.
Mehnat qilish ta’sirida gominidlar bosh miyasining o‘sib borishi kalla suyagi, miya qismi hajmining o‘sishiga, shaklan o‘zgarishiga sabab bo‘lgan. Ikkinchi tomondan miya qismi qaytadan ikkilamchi oziq moddalar hajmining o‘zgarishi bilan bog‘liq ravishda chaynash apparatining parallel ravishda kuchayib borishi tufayli kelib chiqadi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
