O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI
OLIY VA O’RTA MAXSUS TA’LIM VAZIRLIGI
FARG’ONA POLITEXNIKA INSTITUTI
Ro’yxatga olindi:
|
“T A S D I Q L A Y M A N”
|
№__________________
«____» _______ 20___ y.
|
O’quv ishlari bo’yicha prorektor
_________________ R.A.Anorov
«___»_____________20___ yil
|
«Menejment» fanining
ISHCHI O’QUV DASTURI
Bilim sohasi:
|
200000
|
- Ijtimoiy soha, iqtisod va huquq
|
Ta’lim sohasi:
|
230000
|
- Iqtisod
|
Ta’lim yo’nalishi:
|
5230200
|
- Menejment
|
|
|
|
III semestr
Mashg’ulotlar turi
|
Umumiy soat
|
Ма’ruza
|
32
|
Amaliy mashg’ulot
|
32
|
Laboratoriya mashg’ulotlari
|
-
|
Mustaqil ta’lim
|
80
|
Kurs ishi
|
+
|
JAMI:
|
144
|
F A R G’ O N A - 2 0 1 9
Mazkur ishchi o’quv dasturi Toshkent davlat iqtisodiyot universitetida ishlab chiqilgan va tasdiqlangan fanning namunaviy o’quv dasturiga muvofiq ishlab chiqildi.
«Menejment» fanining ishchi o’quv dasturi
Tuzuvchi:
i.f.n., dots. Ashurov M.S. _______
(lavozimi, darajasi va unvoni) (imzo)
Taqrizchi:
i.f.n., dots. Ahunova Sh. _______
(F.I.O. lavozimi, darajasi va unvoni) (imzo)
Ishchi o’quv dasturi «Menejment» kafedrasi yig’ilishida muhokama qilinib, 2019 yil «__» ___________ - sonli majlis bayonnomasi bilan ma’qullangan.
“Menejment” kafedrasi mudiri:______ Qambarov J. 2019 yil “___” _______
(imzo) (F.I.SH.)
Fanning ishchi o’quv dasturi “Ishlab chiqarishda boshqaruv” fakul’teti kengashining 2019 yil _____________________ № son qarori bilan tasdiqlandi.
Kengash raisi: _______ Yormatov I.T. 2019 yil “___” _______
(imzo) (F.I.SH.)
Kelishildi:
O’quv uslubiy
boshqarma boshlig’i: _________ Mamajonov A. «___» __________ 20__yil
(imzo) (F.I.SH.)
Institutning 20___yil “____” avgustdagi ___- son Ilmiy Kengashida muhokama etilgan va tasdiqlangan.
2019/2020 o’quv yili uchun “Menejment” fanidan ishchi o’quv dasturga o’zgartirishlar va qo’shimchalar kiritish to’g’risida.
5230200 - “Menejment” ta’lim yo’nalishi bo’ycha “Menejment” fanining ishchi o’quv dasturiga quyidagi o’zgartirish va qo’shimchalar kiritildi:
Mavzular, ularning taqsimoti qayta ko’rib chiqildi, kurs ishi mavzulari va uni bajarish tartib qoidalari, uslubiy ko’rsatmalari, mustaqil ta’lim mavzulari, ularning taqsimoti, bajarilish muddatlari hamda ularni bajarishga doir tavsiyalar.
KIRISH
Menejment iqtisodiyot sohasidagi yonalish bo’lib, u davlat, aksiyadorlik kompaniyalari, hususiy korhonalar, ishlab chiqarish birlashmalari, iqtisodiyotning turli soha, tarmoqlarini boshqarish, ularni ijtimoiy-iqtisodiy rivojlantirish istiqbollarini belgilash bo’yicha iqtisodiy, tashkiliy masalalar echimlarini menejmentning rivojlanish qonuniyatlari va zamonaviy konsepsiyalari asosida ishlab chiqish va amalgam oshirishni o’z ichiga oladi.
Ana shu masalalarni hal etish yuksak bilimli va malakali kasb tayyorgarligiga ega bo‘lgan avlodni tarbiyalash jarayonini takomillashtirish ishlarini izchil davom ettirisni taqazo etadi.
Bu kabi masalalarni hal etishda bugungi oliy ta’lim tizimining o’rni beqiyosdir. Bozor munosabatlari sharoitida oliy tahlim tizimida mutaxassislarni tayyorlashda chuqur o’zgarishlarga o’z bilim va tajribalari bilan moslasha oladigan, jahon andozalariga javob bera oladigan zamonaviy kadrlarni yetkazib berish muhim masala hisoblanadi. Yuqorida tahkidlab o’tilgan Bu masalalarni yechishda boshqaruvning nazariy asosi bo’lgan “Menejment” fani katta rol o’ynaydi. 5230200 - “Menejment” ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavrlarni tayyorlash o’quv rejasida “Menejment” o’quv fani umumkasbiy fanlar turkumiga kiritilgan. Dastur O’zbekiston Respublikasi Davlat ta’lim standarti, namunaviy o’quv dastur – 5230200 - “Menejment” ta’lim yo’nalishi bo’yicha bakalavr tayyorlash mazmuni va saviyasining majburiy minimumiga bo’lgan talablariga muvofiq tuzilgan.
1. FANINIG MAQSADI VA VAZIFALARI
1.1. Fanni o’qitishdan maqsad – «Menejment» fanidan ishchi o’quv dasturning maqsadi ushbu fan bo’yicha tahsil olayotgan talabalarga boshqaruv asoslarini makro va mikroiqtisodiy darajada o’rgatish asosida ularning yetuk va yuqori malakali mutaxassis bo’lishlarni hamda olgan bilimlari asosida o’qish va ilmiy izlanishlarini davom ettirishlarini ta’minlashdir.
1.2. O’quv fanini o’rganishning asosiy vazifalari - «Menejment» fanining asosiy maqsadi bozor iqtisodiyoti sharoitida menejment fanining tutgan o’rni va uni o’rganish, menejmentning qonun va tamoillarini o’rganish, ulardan amaliyotda foydalanish, menejer kadrlarni o’qitish va ulardan iqtisodiyotni boshqarishda samarali foydalanish, menejment samaradorligi ko’rsatkichlari va uni baholash usullarini o’rganishdir.
2. FAN BO’YICHA TALABALARNING MALAKASIGA QO’YILADIGAN TALABLAR
“Menejment” o’quv fanini o’zlashtirish jarayonida amalga oshiriladigan masalar doirasida bakalavr:
-erkin bozor sharoitida menejmentning asosiy maqsadi va vazifalarini, menejment nazariyasining shakllanishi va rivojlanishini, boshqarish usullari, funksiyalari, tamoyillarini boshqarishning tashkiliy tuzilmalarini va ko’rinishlarini hamda ularning biznesdagi ahamiyatini bilish kerak;
- bozor iqtisodiyotiga o’tish sharoitida korxonani rivojlantirish yo’llarini qidirib topish, menejment faoliyatini yangi va zarur axborot bilan ta’minlash, bozor konyukturasini o’rganish, prognozlash va uning asosida tegishli qarorlar qabul qila olish ko’nikmalariga ega bo’lishi kerak.
- talaba ishlab chiqarish korxonalari faoliyatini yanada rivojlantirishda menejment usullari va funksiyalaridan, menejment tamoyillaridan foydalanish, vaziyatdan kelib chiqib qaror qa’bul qilish va uning bajarilishini nazorat qilish, boshqaruv jarayonida va umuman jamiyatda ro’y berayotgan o’zgarishlarni yangiliklarni tez va puxta amaliyotda qo’llash hamda samarali faoliyat olib boorish malakalariga ega bo’lishi kerak;
3. FANNING O’QUV REJASIDAGI BOSHQA FANLAR BILAN O’ZARO BOG’LIQLIGI VA USLUBIY JIHATDAN UZVIY KETMA-KETLIGI
«Menejment» fani o’quv rejasidagi “Ish yuritish”, “Iqtisodiyot nazariyasi”, “Makroiqtisodiyot”, “Mikroiqtisodiyot”, “Marketing”, “Mehnat iqtisodiyoti va sotsiologiyasi”, “Statistika” va boshqa bir qator fanlar bilan uzviy bog’liqlikda o’rganiladi.
4. FANNING ISHLAB CHIQARISHDAGI O’RNI
Menejment u yoki bu korxonaning faol bozor faoliyati yordamida rivojlanishini bildiradigan juda dinamik tushunchadir. Bundan tashqari u ishlab chiqarishning bozor talablariga yo’naltirilishini ta’minlashga imkon beradigan tizim sifatida ham qaraladi.
Shunday ekan ushbu fanda qo’yilgan mavzular amaliyotda foydalanish uchun juda muhim masalalardan hisoblanadi. Hamda fanning ishlab chiqarishdagi dolzarbligini belgilaydi.
FANNI O’QITISHDA ZAMONAVIY AXBOROT VA PEDAGOGIK TEXNOLOGIYaLAR
«Menejment» fanini o’qitish doimo yangi bilimlarga asoslanishi kerak. Ayniqsa, yangi pedagogik texnologiyalardan foydalanish fanni o’qitishda yuqori samara keltiradi. Fanni o’qitishda zamonaviy kompyuter texnologiyalari, keys-stadi masalalari, ishbilarmonlik o’yinlari va amaliy o’yinlardan keng miqyosda foydalaniladi. Bundan tashqari, amaliyotda boshqaruvchilik faoliyatiga tegishli bo’lgan iqtisodiy, texnologik va xuquqiy xujjatlar o’rganiladi.
SHuningdek, dastur materiallarini o’zlashtirish ma’ruzalarni interfaol usulda o’qitish, munozaralar jarayonida o’zlashtiriladigan bilimlar bo’yicha mashg’ulotlar o’tkazish yo’li bilan amalga oshiriladi.
Dastur mavzularini o’zlashtirish darajasini oshirishda ma’ruzalarni interfaol usullarda, munozaralar asosida, talabalarning erkin fikrlashini ta’minlash asosida, kelgusi ma’ruza mavzulari asosida internet ma’lumotlari aniqlash vazifalari va ularni talabalar orasida taxlil etib borish orqali ma’ruza mashg’ulotlarini keng tarzda amalga oshiriladi.
«Menejment» kursini loyihalashtirishda quyidagi asosiy kontseptual yondoshuvlardan foydalaniladi:
SHaxsga yo’naltirilgan ta’lim. Bu ta’lim o’z mohiyatiga ko’ra ta’lim jarayonining barcha ishtirokchilarini to’laqonli rivojlanishlarini ko’zda tutadi. Bu esa ta’limni loyihalashtirilayotganda, albatta, ma’lum bir ta’lim oluvchining shaxsini emas, avvalo, kelgusidagi mutaxassislik faoliyati bilan bog’liq o’qish maqsadlaridan kelib chiqqan holda yondoshilishni nazarda tutadi.
Tizimli yondoshuv. Ta’lim texnologiyasi tizimning barcha belgilarini o’zida mujassam etmog’i lozim: jarayonning mantiqiyligi, uning barcha bo’g’inlarining o’zaro bog’langanligi, yaxlitligi.
Faoliyatga yo’naltirilgan yondoshuv. SHaxsning jarayonli sifatlarini shakllantirishga, ta’lim oluvchining faoliyatni aktivlashtirish va intensivlashtirish, o’quv jarayonida uning barcha qobiliyati va imkoniyatlari, tashabbuskorligini ochishga yo’naltirilgan ta’limni ifodalaydi.
Dialogik yondoshuv. Bu yondoshuv o’quv munosabatlarini yaratish zaruriyatini bildiradi. Uning natijasida shaxsning o’z-o’zini faollashtirishi va o’z-o’zini ko’rsata olishi kabi ijodiy faoliyati kuchayadi.
Hamkorlikdagi ta’limni tashkil etish. Demokratik, tenglik, ta’lim beruvchi va ta’lim oluvchi faoliyat mazmunini shakllantirishda va erishilgan natijalarni baholashda birgalikda ishlashni joriy etishga e’tiborni qaratish zarurligini bildiradi.
Muammoli ta’lim. Ta’lim mazmunini muammoli tarzda taqdim qilish orqali ta’lim oluvchi faoliyatini aktivlashtirish usullaridan biri. Bunda ilmiy bilimni ob’ektiv qarama-qarshiligi va uni hal etish usullarini, dialektik mushohadani shakllantirish va rivojlantirishni, amaliy faoliyatga ularni ijodiy tarzda qo’llashni mustaqil ijodiy faoliyati ta’minlanadi.
Axborotni taqdim qilishning zamonaviy vositalari va usullarini qo’llash - yangi kompyuter va axborot texnologiyalarini o’quv jarayoniga qo’llash.
O’qitishning usullari va texnikasi. Ma’ruza (kirish, mavzuga oid, vizuallash), muammoli ta’lim, keys-stadi, pinbord, paradoks va loyihalash usullari, amaliy ishlar.
O’qitishni tashkil etish shakllari: dialog, polilog, muloqot hamkorlik va o’zaro o’rganishga asoslangan frontal, kollektiv va guruh.
O’qitish vositalari: o’qitishning an’anaviy shakllari (darslik, ma’ruza matni) bilan bir qatorda – kompyuter va axborot texnologiyalari.
Kommunikatsiya usullari: tinglovchilar bilan operativ teskari aloqaga asoslangan bevosita o’zaro munosabatlar.
Teskari aloqa usullari va vositalari: kuzatish, blits-so’rov, oraliq va joriy va yakunlovchi nazorat natijalarini tahlili asosida o’qitish diagnostikasi.
Boshqarish usullari va vositalari: o’quv mashg’uloti bosqichlarini belgilab beruvchi texnologik karta ko’rinishidagi o’quv mashg’ulotlarini rejalashtirish, qo’yilgan maqsadga erishishda o’qituvchi va tinglovchining birgalikdagi harakati, nafaqat auditoriya mashg’ulotlari, balki auditoriyadan tashqari mustaqil ishlarning nazorati.
Monitoring va baholash: o’quv mashg’ulotida ham butun kurs davomida ham o’qitishning natijalarini rejali tarzda kuzatib borish. Kurs oxirida test topshiriqlari yoki yozma ish variantlari yordamida tinglovchilarning bilimlari baholanadi.
“Menejment” fanidan o’tiladigan mavzular va mashg’ulot turlariga ajratilgan soatlarning taqsimoti
№
|
Mavzu
|
Auditoriya soatlari
|
Mustaqil
ish
|
Jami
|
Jami
|
SHu jumladan:
|
Ma’ruza
|
Amaliy
(seminar)
|
|
|
1- modul. Menejmentning nazariy asoslari
|
1.
|
Menejmentning rivojlanish tarixi va hozirgi holati
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
2.
|
Boshqaruv jarayoni, tamoillari, yondoshuvlari va usullari
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
3.
|
Mehnatni boshqarish usullari
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
4.
|
Motivatsiya
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
5.
|
Boshqaruvda axborot va kommunikatsiya
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
6.
|
Boshqaruv qarorlarini qabul qilish
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
7
|
Korxonani boshqarishning tashkiliy tuzilishi
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
8.
|
Tashkilotlar va ularni boshqarish
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
9.
|
Tashkilotning tashqi va ichki muhiti
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
10.
|
Tashkilotlarni strategik boshqarish
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
2- modul. Zamonaviy menejerga qo’yiladigan talablar
|
11.
|
Zamonaviy menejer
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
12.
|
Menejer etikasi, imidji va uslublari
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
13.
|
Boshqaruv mehnatini tashkil etish
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
14.
|
Mehnat jamoalari va xodimlarni boshqarish
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
15.
|
Nizolarni boshqarish
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
16
|
Korxona qudratini boshqarish
|
4
|
2
|
2
|
5
|
9
|
|
Jami
|
64
|
32
|
32
|
80
|
144
|
ASOSIY QISM
MA’RUZA MASHG’ULOTLARI
1- modul. Menejmentning nazariy asoslari
Ma’ruza. Menejmentning rivojlanish tarixi va hozirgi holati
Hozirgi zamon o’zbek menejmentining xususiyatlari
Menejmentning shakllanish tarixi
Tarixiy maktablar va ularning menejmentga ko’rsatadigan ta’siri
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum”, “Bumerang” usullari.
Ma’ruza. Boshqaruv jarayoni, tamoillari, yondoshuvlari va usullari
Boshqaruv va menejmentning mohiyati va tizimi
Menejment turlari
Boshqaruv jarayoni, tamoillari, yondoshuvlari va usullari
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum”, “Bumerang” usullari.
Ma’ruza. Mehnatni boshqarish usullari
Mehnatni boshqarishning xarakteri
Mehnatni boshqarish turlari
Mehnatni innovatsion boshqarish omillari va shartlari
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Klaster” usullari.
4- Ma’ruza. Motivatsiya
Motivatsiya va uning turlari.
Motivatsiya nazariyalari turlari.
Motivatsiya modellari.
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Insert” usullari.
5- Ma’ruza. Boshqaruvda axborot va kommunikatsiya
Kommunikatsiya tushunchasi va uning vazifalari
Kommunikatsiyani takomillashtirish uslublari
Qaror qabul qilishda axborotning o’rni
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Interaktiv”, “Bumerang” usullari
6- Ma’ruza. Boshqaruv qarorlarini qabul qilish
Boshqaruv qarorlarining mohiyati va ularga qo’yiladigan talablar.
Boshqaruv qarorlari tasnifi.
Boshqaruv faoliyatiga oid qarorlarni qabul qilish.
Qabul qilingan qarorlarni amalga oshirish jarayonini tashkillashtirish.
Qabul qilingan qarorlarning ijro etishini nazorat qilish.
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum”, “Ma’ruza-suhbat” usullari.
7- Ma’ruza. Korxonani boshqarishning tashkiliy tuzilishi
Boshqaruvning tashkiliy tuzulishi tushunchasi.
Bozor munosabatlari sharoitida boshqaruv tashkiliy tuzilishining o’zgarishi va rivojlanishi.
Menejmentning chngi tuzulmalarini shakllantirish.
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Delьfi”, “Pinbord” usullari
8- Ma’ruza. Tashkilotlar va ularni boshqarish
Tashkilotlar tushunchasi va ularning tasnifi
Tashkilotning yashash davri
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum”, “Ma’ruza-suhbat” usullari.
9- Ma’ruza. Tashkilotning tashqi va ichki muhiti
Tashqi muxit va uning elementlari.
Muxit xarakatchanligi.
Tashqi muhit omillari tahsirini oldindan ko’ra bilish.
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum” usullari.
10- Ma’ruza. Tashkilotlarni strategik boshqarish
Strategik boshqarish tushunchasi
Strategik boshqaruv tuzulmasi
Strategiyani tanlash
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum” usullari.
2- modul. Zamonaviy menejerga qo’yiladigan talablar
11- Ma’ruza. Zamonaviy menejer
Menejer tushunchasi, shaxsiy va ishga doir sifatlari
Korxona menejerlarining darajalari
Etakchilik va uning sifatlari nazariyasi
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum” usullari.
12- Ma’ruza. Menejer etikasi, imidji va uslublari
Rahbarlik uslublarining mazmuni.
Imidj tushunchasi, menejer imidji.
Ishga doir etika va etiket
Nutq madaniyati
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Insert”, “Aqliy xujum” usullari.
13- Ma’ruza. Boshqaruv mehnatini tashkil etish
Boshqaruv mehnati mazmuni va xususiyatlari.
Boshqaruv mehnatining oqilona tashkil etishning asosiy yo’nalishlari.
Menejer mehnati va uning xususiyatlari.
Bozorning menejerlarga bo’lgan talabi.
Menejer mehnatini tashkil etish mexanizmi
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Klaster”, “Insert” usullari.
14- Ma’ruza. Mehnat jamoalari va xodimlarni boshqarish
Jamoa tushunchasi, turlari, shakllanish bosqichlari
Ta’sir o’tkazish va xukmronlik
Xodimlarni boshqarish
Xodimlarni tanlash
Xodimlardan foydalanish
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Klaster” usullari.
15- Ma’ruza. Nizolarni boshqarish
Nizo, ularning kelib chiqish sabablari va turlari.
Nizo jarayonidagi bosqichlar va oqibatlar.
Ishlab chiqarishdagi nizolarning oldini olish va bartaraf etish.
Stress va uni boshqarish
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Klaster”, “Aqliy xujum” usullari.
16- Ma’ruza. Korxona qudratini boshqarish
Korxona qudratini boshqarish texnologiyasi bosqichlari
Korxona qudratining raqobatbardoshligini baholash
Korxona qudratini oshirish bo’yicha strategiya va taktikani tanlash
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Insert”, “Aqliy xujum” usullari.
6.2. AMALIY (SEMINAR) MASHG’ULOTLARNING MAVZULARI VA REJALARI
1- modul. Menejmentning nazariy asoslari
Amaliy mashg’ulot. Menejmentning rivojlanish tarixi va hozirgi holati
Hozirgi zamon o’zbek menejmentining xususiyatlari
Menejmentning shakllanish tarixi
Tarixiy maktablar va ularning menejmentga ko’rsatadigan ta’siri
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum”, “Bumerang” usullari.
Amaliy mashg’ulot. Boshqaruv jarayoni, tamoillari, yondoshuvlari va usullari
Boshqaruv va menejmentning mohiyati va tizimi
Menejment turlari
Boshqaruv jarayoni, tamoillari, yondoshuvlari va usullari
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum”, “Bumerang” usullari.
Amaliy mashg’ulot. Mehnatni boshqarish usullari
Mehnatni boshqarishning xarakteri
Mehnatni boshqarish turlari
Mehnatni innovatsion boshqarish omillari va shartlari
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Klaster” usullari.
4- Amaliy mashg’ulot. Motivatsiya
Motivatsiya va uning turlari.
Motivatsiya nazariyalari turlari.
Motivatsiya modellari.
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Insert” usullari.
5- Amaliy mashg’ulot. Boshqaruvda axborot va kommunikatsiya
Kommunikatsiya tushunchasi va uning vazifalari
Kommunikatsiyani takomillashtirish uslublari
Qaror qabul qilishda axborotning o’rni
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Interaktiv”, “Bumerang” usullari
6- Amaliy mashg’ulot. Boshqaruv qarorlarini qabul qilish
Boshqaruv qarorlarining mohiyati va ularga qo’yiladigan talablar.
Boshqaruv qarorlari tasnifi.
Boshqaruv faoliyatiga oid qarorlarni qabul qilish.
Qabul qilingan qarorlarni amalga oshirish jarayonini tashkillashtirish.
Qabul qilingan qarorlarning ijro etishini nazorat qilish.
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum”, “Amaliy mashg’ulot-suhbat” usullari.
7- Amaliy mashg’ulot. Korxonani boshqarishning tashkiliy tuzilishi
Boshqaruvning tashkiliy tuzulishi tushunchasi.
Bozor munosabatlari sharoitida boshqaruv tashkiliy tuzilishining o’zgarishi va rivojlanishi.
Menejmentning chngi tuzulmalarini shakllantirish.
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Delьfi”, “Pinbord” usullari
8- Amaliy mashg’ulot. Tashkilotlar va ularni boshqarish
Tashkilotlar tushunchasi va ularning tasnifi
Tashkilotning yashash davri
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum”, “Amaliy mashg’ulot-suhbat” usullari.
9- Amaliy mashg’ulot. Tashkilotning tashqi va ichki muhiti
Tashqi muxit va uning elementlari.
Muxit xarakatchanligi.
Tashqi muhit omillari tahsirini oldindan ko’ra bilish.
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum” usullari.
10- Amaliy mashg’ulot. Tashkilotlarni strategik boshqarish
Strategik boshqarish tushunchasi
Strategik boshqaruv tuzulmasi
Strategiyani tanlash
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum” usullari.
2- modul. Zamonaviy menejerga qo’yiladigan talablar
11- Amaliy mashg’ulot. Zamonaviy menejer
Menejer tushunchasi, shaxsiy va ishga doir sifatlari
Korxona menejerlarining darajalari
Etakchilik va uning sifatlari nazariyasi
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Aqliy xujum” usullari.
12- Amaliy mashg’ulot. Menejer etikasi, imidji va uslublari
Rahbarlik uslublarining mazmuni.
Imidj tushunchasi, menejer imidji.
Ishga doir etika va etiket
Nutq madaniyati
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Insert”, “Aqliy xujum” usullari.
13- Amaliy mashg’ulot. Boshqaruv mehnatini tashkil etish
Boshqaruv mehnati mazmuni va xususiyatlari.
Boshqaruv mehnatining oqilona tashkil etishning asosiy yo’nalishlari.
Menejer mehnati va uning xususiyatlari.
Bozorning menejerlarga bo’lgan talabi.
Menejer mehnatini tashkil etish mexanizmi
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Klaster”, “Insert” usullari.
14- Amaliy mashg’ulot. Mehnat jamoalari va xodimlarni boshqarish
Jamoa tushunchasi, turlari, shakllanish bosqichlari
Ta’sir o’tkazish va xukmronlik
Xodimlarni boshqarish
Xodimlarni tanlash
Xodimlardan foydalanish
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Blits so’rov”, “Klaster” usullari.
15- Amaliy mashg’ulot. Nizolarni boshqarish
Nizo, ularning kelib chiqish sabablari va turlari.
Nizo jarayonidagi bosqichlar va oqibatlar.
Ishlab chiqarishdagi nizolarning oldini olish va bartaraf etish.
Stress va uni boshqarish
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Klaster”, “Aqliy xujum” usullari.
16- Amaliy mashg’ulot. Korxona qudratini boshqarish
Korxona qudratini boshqarish texnologiyasi bosqichlari
Korxona qudratining raqobatbardoshligini baholash
Korxona qudratini oshirish bo’yicha strategiya va taktikani tanlash
Qo’llaniladigan pedagogik texnologiyalar: “Insert”, “Aqliy xujum” usullari.
7. KURS ISHINI TASHKIL ETISH BO’YICHA USLUBIY KO’RSATMALAR
“Menejment” fanidan taxsil olayotgan “Menejment” ta’lim yonalishi talabalari tomonidan bajariladigan kurs ishi o’quv jarayonini muvaffaqqiyatli amalga oshirishning tarkibiy qismlaridan biri bo’lib, ularga ta’lim – tarbiya berish yo’lida tavsiyalarini mustaqil ravishda oshirib borish imkonini beradigan asosiy omil sanaladi. Talaba “Menejment” kursining u yoki bu bo’limi yuzasidan kurs ishi bajarar ekan, uning ma’lum bir mavzusini yoki muammosini mustaqil ravishda chuqur taxlil qiladi. Bu esa o’z navbatida uning iqtisodiyot va boshqaruv soxasida olayotgan bilimlarini yanada kengaytiradi, chuqurlashtiradi. Talabalarning ongi va bilim saviyasini kengaytirishda, o’z ustida mustaqil ishlash ko’nikmasini xosil qilishda kurs ishining axamiyati juda kattadir. U talabalarning mustaqil res’ublkiamiz iqtisodiyotida sodir bo’layotgan voqea va xodisalarga to’g’ri baxo berish, ulardan to’g’ri va atroflicha xulosalar chiqarish imkoniyatini yaratadi.
“Menejment” kursi bo’yicha bajarilgan xar bir kurs ishi talabaning shu kurs ustida qay darajada mutaqil ishlaganligini, uning asosiy nazariy va xayotiy muammolarni qanday o’zlashtirganligi va bu bilimlarni (kurs ishi yozishda) qanday qo’llay bilish qobiliyatiga ega ekanligini ko’rsatib beradi. SHuningdek, kurs ishi talabaning bo’lajak sinov va imtixonlarga tayyorgarlik darajasini aniqlab berish bilan bir qatorda, ularning barchasining ustidan kafedra nazorat qilib berishi uchun imkoniyat yaratadi. Demak, kurs ishi ana shu ishlarning barchasi yuzasidan talabaning xisoboti xamdir.
Kurs ishini o’z vaqtida, sifatli bajarish va bu ish bo’yicha og’zaki sinovdan o’tish uchun qanday talabalar qo’yiladi. Eng avvalo:
- talaba mavzular ro’yhatidan bittasini o’z ixtiyori bilan to’g’ri tanlab olishi va faqat shu mavzu yuzasidan kurs ishi yozishi zarur;
- kurs ishini xar bir talabaning o’zi mustaqil ravishda bajarishi lozim;
- ishni bajarilishiga ijodiy yondoshish mavzuni (muammoni yuqori ilmiy – nazariy saviyada ochib berish va uni xayotiy muammolar bilan uzviy bog’liqlikda xal qilish talab qilinadi;
- kurs ishining xajmi reja, qisqacha kirish qismi ishning rejaga ko’ra asosiy mazmuni, qisqagina xulosa qismi va foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati bilan qo’shib xisoblaganda qo’lyozmada 25 – 30 betni tashkil qilishi va talabaning o’z dastxati yoki ko’mpyuterda yozilishi mumkin;
- talaba kurs ishi ustida tartib bilan muntazam ishlashi va lozim bo’lganda xisobot mahlumotlardan keng foydalanishi mumkin.
Mavzuni yoritish albatta uning milliy iqtisodiyotimizda, menejment nazariyasida tutgan o’rnini, uning dolzarbligini (kirish qismida) qisqacha asoslashdan boshlanadi. Keyingi bandlarda izchil ravishda menejment nazariyasi nuqtai nazaridan amaliy - xisobot, vaqtli matbuot materiallarini umumlashtirish asosida mavzuning moxiyati, mazmuni, uning uzviy tomonlari, uning xozirgi davrda rivojlantirish muammolari, ziddiyatlarining xal etilishi chuqur va to’liq yoritiladi. Agarda talaba o’zi ishalayotgan yoki boshqa biror bir aloxida korxona misolida bu mavzuni ayrim tomonlarini yorita olsa, bu ishning mazmunini, uning mustaqilligini yanada boyitgan bo’ladi. Ishning so’ngida mavzuga yakun yasab, bunday nazariy va amaliy tadqiqotdan kelib chiqadigan ayrim umumiy xulosalar beriladi.
Kurs ishi talaba tomonidan mustaqil ravishda yoziladi. Plagiatga yo’l qo’yilmaydi. O’zganing mualliflik ishidan olingan har qanday matnda havollalar keltirilishi shart. Ishdagi plagiat holatlarining aniqlanishi, shuningdek, ikki yoki undan ortiq ishning mustaqil yozilganligiga shubha uyg’otadigan darajada o’hshash bo’lishi ushbu barcha kurs ishlariga nol ball qo’yish yoki oldin qo’yilgan ballarni bekor qilishga asos bo’ladi.
Adabiyotlardan olingan tsitatalarni ishni yozish jararyonida beriladigan bo’lsa, unda uni raqamlar bilan ko’rsatib, xar bir betning pastki qismida, yoki ishning oxirida adabiyotni nomi, muallifi, nashriyoti to’liq ko’rsatilishi kerak. Shuningdek, ishni tekshirishga berishga oldin uning saxifalarini, betlarini nomerlash kerak.
Ish rahbar tomonidan sinchiklab tekshirib baxolanadi. Talaba ximoyaga kelishdan avval taqrizda ko’rsatilgan kamchiliklarni bartaraf qilib, ularni o’rganib kelishi kerak. Agar ish ximoyaga tavsiya qilinmagan bo’lsa, unda ko’rsatilgan kamchiliklarni o’rganib, ishni qaytadan yoritishlari kerak va qayta taqriz uchun rahbarga topshirilishi kerak. Bu talablarning to’la – to’kis bajarlishi og’zaki suxbatdan so’ng ishining ijodiy baxolanishida katta rol o’ynaydi.
Menejment fanidan kurs ishi mavzulari:
Ishlab chiqarish faoliyatida boshqaruv qarorlarining iqtisodiy mohiyati va ularni amalga oshirish masalalari
Korxona faoliyati samaradorligini oshirish yo’llari va ularni boshqarishda menejerning roli
Korxona faoliyati samaradorligini oshirishda innovatsiya menejmentining roli va uni rivojlantirish
Korxonani rivojlantirishda kadrlar menejmentning o’rni
Korxona faoliyati samaradorligi va barqarorligini oshirishda motivatsiya tizimini tashkil etish va takomillashtirish
Xodimlarni boshqarish jarayoni samaradorligini baholash
Nizo va stresslarni keltirib chikaruvchi muammolar va ularni bartaraf etish yo’llari
Korxonada strategik marketingni roli va uni boshqarish masalalari
Korxona faoliyatini samarali boshqarishda strategik rejalashtirishning o’rni
Korxonada menejmentning tashkiliy tarkibini tanlash va uni takomillashtirish yo’nalishlari
Raxbar va xodim o’rtasidagi munosabatlarda rahbarning boshqaruv uslublari
Boshqaruvning ijtimoiy-psixologik usullari va ularni qo’llashning korxona samaradorligiga ta’siri
Korxona faoliyatida nizoli vaziyatlar va ularni boshqarishda raxbarning roli
Korxona boshqaruv tizimi va uning samaradorligini baxolash
Menejerda yetakchilik xususiyati, tamoillari va uni baholash
Korxona faoliyatini oqilona boshqarishga boshqaruv usullarining ta’siri va uni baholash
Iqtisodiy inqiroz sharoitida korxonalarda savdo menejmentini shakllantirish va takomillashtirish
Sifat menejmenti tizimi biznesni boshqarishning haqiqiy vositasidir
Korxonada xodimlarni boshqarishni takomillashtirishning zamonaviy yo’nalishlari
Boshqaruv qarorlarini qabul qilish va amalga oshirishning korxona qiymatiga ta’siri
Taym – menejment – mehnat samarasini oshirish vositasi sifatida
8. MUSTAQIL ISHNI TASHKIL ETISHNING SHAKLI VA MAZMUNI
Talaba mustaqil ishining asosiy maqsadi – o’qituvchining rahbarligi va nazoratida muayyan o’quv ishlarini mustaqil ravishda bajarish uchun bilim va ko’nikmalarni shakllantirish va rivojlantirish.
Talaba mustaqil ishini tashkil etishda quyidagi shakllardan foydalaniladi:
ayrim nazariy mavzularni o’quv adabiyotlari yordamida mustaqil o’zlashtirish;
berilgan mavzular bo’yicha axborot (referat) tayyorlash;
nazariy bilimlarni amaliyotda qo’llash;
maket, model va namunalar yaratish;
ilmiy maqola, anjumanga mahruza tayyorlash va h.k..
Amaliy mashg’ulotlarni tashkil etish bo’yicha kafedra professor – o’qituvchilari tomonidan ko’rsatma va tavsiyalar, masalalar to’plami ishlab chiqiladi. Unda talabalarga asosiy mahruza mavzulari bo’yicha amaliy masala va misollar yechish uslubi va mustaqil yechish uchun masalalar keltiriladi.
“Menejment” fani bo’yicha talabaning mustaqil ta’limi shu fanni o’rganish jarayonining tarkibiy qismi bo’lib, uslubiy va axborot resurslari bilan to’la tahminlangan.
Talabalar auditoriya mashg’ulotlarida professor-o’qituvchilarning mahruzasini tinglaydilar, misol va masalalar yechadilar. Auditoriyadan tashqarida talaba darslarga tayyorlanadi, adabiyotlarni konspekt qiladi, uy vazifa sifatida berilgan misol va masalalarni yechadi. Bundan tashqari ayrim mavzularni kengroq o’rganish maqsadida qo’shimcha adabiyotlarni o’qib referatlar tayyorlaydi hamda mavzu bo’yicha testlar yechadi. Mustaqil tahlim natijalari reyting tizimi asosida baholanadi.
Uyga berilgan vazifalarni bajarish, qo’shimcha darslik va adabiyotlardan yangi bilimlarni mustaqil o’rganish, kerakli mahlumotlarni izlash va ularni topish yo’llarini aniqlash, internet tarmoqlaridan foydalanib mahlumotlar to’plash va ilmiy izlanishlar olib borish, ilmiy to’garak doirasida yoki mustaqil ravishda ilmiy manbalardan foydalanib ilmiy maqola va mahruzalar tayyorlash kabilar talabalarning darsda olgan bilimlarini chuqurlashtiradi, ularning mustaqil fikrlash va ijodiy qobiliyatini rivojlantiradi. SHuning uchun ham mustaqil tahlimsiz o’quv faoliyati samarali bo’lishi mumkin emas.
Uy vazifalarini tekshirish va baholash amaliy mashg’ulot olib boruvchi o’qituvchi tomonidan, konspektlarni va mavzuni o’zlashtirish darajasini tekshirish va baholash esa mahruza darslarini olib boruvchi o’qituvchi tomonidan har darsda amalga oshiriladi.
Fan bo’yicha talabalarga mustaqil ish uchun 80 soat ajratilgan. Mustaqil ishni tashkil etishda quyidagi shakllardan foydalaniladi: ayrim nazariy mavzularni o’quv adabiyotlari yordamida o’zlashtirish; amaliy mashg’ulotlar uchun topshirilgan, mavzuga doir masalalar, keys-stadi va o’quv loyihalarini Axborot resurs markazi manbalari hamda izlanish ob’ekti bo’lmish korxona va tashkilotlarning ijtimoiy-iqtisodiy ko’rsatkichlari hamda O’zbekiston Respublikasi Davlat Statistika Qo’mitasi ma’lumotlarini to’plagan holda bajarish; ilmiy-amaliy anjumanlarga ma’ruza tezislari va ilmiy maqolalarni tayyorlash.
Talabalarning mazkur fan bo’yicha mustaqil ishini tashkil etish va uni nazorati “Talabalar bilimini nazorat qilish va baholashning reyting tizimi Nizomi” talablari ga muvofiq FarPI uslubiy kengashi tomonidan tasdiqlangan «Menejment» fanidan mustaqil ishni bajarish bo’yicha uslubiy qo’llanma asosida fan bo’yicha mustaqil ishni tashkil etish, nazorat qilish va baholash olib boriladi.
“Menejment” fanidan mustaqil ish majmuasi fanning barcha mavzularini qamrab olgan va fan bo’yicha belgilangan mashg’ulot turlariga rejalashtirilgan mustaqil tahlim mavzulari quyidagi ko’rinishida shakllantirilgan.
“Menejment” fanidan mustaqil ta’lim sifatida o’rganiladigan quyidagi mavzular tavsiya etiladi:
Ma’ruza mashg’ulotlari bo’yicha mustaqil ta’lim mavzulari
№
|
Mavzu nomlari
|
Mashg’ulot turi
|
Ajratilgan vaqt
|
Talabalar mustaqil ishi mavzusi va mazmuni
|
Hisobot shakli
|
Bajarilishi haqida ma’lumot
|
soat
|
Oy va kun
|
|
Menejment nazariyasi va amaliyotining rivojlanishi
|
Ma'ruza
|
15
|
Zamonaviy menejment amaliyoti va chet el tajribalari
|
Mustaqil o’rganish
|
15
|
1-hafta
|
|
Boshqaruv vakolatlari
|
Ma'ruza
|
10
|
Boshqaruv vakolatlarining turlari
|
Taqdimot tayyorlash
|
10
|
7-hafta
|
|
Unumdorlik ko’rsatkichlari bo’yicha boshqaruv
|
Ma'ruza
|
15
|
Boshqauv texnikasi tushunchasi va turlari
|
Yozma xisobot
|
15
|
12-hafta
|
Jami:
|
40
|
|
|
40
|
|
Amaliy mashg’ulotlari bo’yicha mustaqil ta’lim mavzulari
№
|
Mavzu nomlari
|
Mashg’ulot turi
|
Ajratilgan vaqt
|
Talabalar mustaqil ishi mavzusi va mazmuni
|
Hisobot shakli
|
Bajarilishi haqida ma’lumot
|
soat
|
Oy va kun
|
1
|
Boshqaruv qarorlarining qabul qilinishi va uni takomillashtirish yo’llari
|
Amaliy mashg'ulot
|
14
|
Qaror qabul qilishda kommunikatsiya tushunchasi va uning vazifalari
|
Yozma xisobot
|
14
|
5-hafta
|
2
|
Tavakkalchilik (risk)ni boshqarish
|
Amaliy mashg'ulot
|
12
|
Risk darajasini pasayitirish usullari
|
Yozma xisobot
|
12
|
9-hafta
|
3
|
Menejment samaradorligi
|
Amaliy mashg'ulot
|
14
|
Boshqarish samaradorligi – iqtisodiy kategoriya sifatida
|
Internetdan foydalanish, ma’lumotlarni yig’ish va konspekt tayyorlash
|
14
|
18-hafta
|
Jami:
|
40
|
|
|
40
|
|
“Menejment” fanidan mustaqil ta’lim sifatida tavsiya etiladigan mavzular:
Menejment fanining predmeti, mazmuni va vazifalari
Menejmentning rivojlanish tarixi va hozirgi holati
Menejmentning nazariy asoslari
Menejment texnologiyasi
Tashkilotlar va ularni boshqarish
Zamonaviy menejer
Boshqaruv mehnatini tashkil etish
Korxona qudratini boshqarish
9. “MENEJMENT” FANIDAN REYTING TIZIMI ASOSIDA TALABALAR BILIMINI BAHOLASH MEZONI
“Menejment” fani bo’yicha talabalar bilimini baholashning reyting jadvali
Fan uchun 3 semestrga
Ajratilgan soat jami – 144
|
Jumladan:
|
|
ma’ruza
|
- 32
|
Amaliyot
|
- 32
|
Mustaqil ta’lim
|
- 80
|
Baho-lash turi
|
Mashgulot bo'yicha umumiy ball
|
X A F T A L A R
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
6
|
7
|
8
|
9
|
10
|
11
|
12
|
13
|
14
|
15
|
16
|
17
|
OB
|
Ma’ruza
|
|
|
|
|
|
|
|
OB1 5
|
|
|
|
|
|
|
OB2 5
|
|
|
Mustaqil ta’lim
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5
|
|
|
|
|
YaB
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5
|
10. TAVSIYA ETILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI
Asosiy adabiyotlar
Ricky W Griffin. Fundamental of management. 8 th Edition. 2015.-510 p.
Yo’ldаshev N.Q., Nаbokov V.I. “Menejment nаzаriyasi”.- T.: TDIU, 2013.
Yo’ldаshev N.Q.Menejment. -T.: TDIU, 2006.
Kucharov A.S. Menejment. -T.: TDIU, 2009.
SHаrifxo’jаev M. Menejment.- T.: O’qituvchi, 2002.
Qo’shimcha adabiyotlar
Ўзбекистон Республикаси конститутцияси- Т.: Ўзбекистон, 2019
Веснин В.Р. Менеджмент в схемах и определениях.- М.: Проспект, 2009
Zаynutdinov SH. N. vа boshqаlаr. Menejment аsoslаri.- T.: Moliya, 2001.
Ziyavitdinova N.M., O’rinov Y.M., Hayitov SH.N. - T.: Menejment. Tafakkur bo’stoni. 2012.
Кане М.М., Иванов Б.В., Коречков В.Н., Схиртладзе А.Г. Системы, методы и инструменты менеджмента качества.-СПб.: Питер, 2009
Лапыгин Ю.Н. Стратегический менеджмент. – М.: Эксмо, 2010. 432 стр.
Мельников В.П., Маренков Н.Л., Схиртладзе А.Г. Управления организации.- М.: КНОРУС, 2004.
Мескон М., Альберт М., Франклин Х. Основы менеджмента. - М.: Дело, 2002
Murakaev I.U., To’laganova D.S. Menejment fanidan praktikum. – T.: Fan, 2002.
Muxitdinov X.A., Sobirov A.A. Boshqarish nazariyasi. Darslik. O’zbekiston Respublikasi Oliy va o’rta maxsus talim vazirligi. – Toshkent: CHo’lpon nomidagi nashriyot – matbaa ijodiy uyi, 2012.
Nabiev E.G’., Raximova D.N., Mavloniy SH.I. Zamonaviy menejment nazariyasi va amaliyoti.- T.: Akademiya, 2006.
Семенов А.К. Основы менеджмента.-М.: “Дашков и К”, 2010
Qosimov G’.M. Tashkilot va tashkiliy boshqarish nazariyasi. – T.: A.Qodiriy nomidagi halq merosi nashriyoti, 2004.
Qosimov G’.M. Menejment. – T.: “O’zbekiston”, 2002.
G’ulomov S.S. Menejment asoslari. – T.: SHarq, 2002.
Yuldashev N.Q., Azlarova M.M., Xo’djamuratova G.Y. “Menejment va marketing asoslari” T.: TDIU, 2012.
Internet saytlari
www.edu. uz
www.gov.uz
www.tsue.uz
www.google.uz
Do'stlaringiz bilan baham: |