Сўз туркумлари

Сўз туркумлари

СЎЗ ТУРКУМЛАРИГА нима киради?

• МУСТАҚИЛ СЎЗ ТУРКУМЛАРИ
• ЁРДАМЧИ СЎЗ ТУРКУМЛАРИ
• АЛОҲИДА ХУСУСИЯТГА ЭГА СЎЗЛАР

МУСТАҚИЛ СЎЗ ТУРКУМЛАРИГА НИМА КИРАДИ?

• ОТ
• СИФАТ
• СОН
• ОЛМОШ
• ФЕЪЛ
• РАВИШ

• КИМ? НИМА?
• ҚАНДАЙ? ҚАНАҚА?
• НЕЧТА? ҚАНЧА? НЕЧАНЧИ?
• КИМ? ҚАНДАЙ? ҚАНЧА?
• НИМА ҚИЛДИ? НИМА ҚИЛЯПТИ? НИМА ҚИЛМОҚЧИ?
• ҚАНДАЙ? ҚАЙ ҲОЛДА? ҚАЙ ТАРЗДА? ҚАЧОН? ҚАЕРГА? ҚАЕРДА? ҚАЕРДАН?

ОТ бу нима?

• шахс, нарса-буюм номларини билдиради, турланади .

• билимдон ит

• йўл

• Информатика ўқитувчиси

• шифокор

O Т

• Билиб олинг. Шахс отлари «Ким?» сўроқларига жавоб бўлиб, шахсларни ёшига, яшаш жойига, касб-корига, ижтимоий ҳолатига, қариндошлик даражасига, насл-насабига кўра номлаб келади.

• Информатика ўқитувчиси

• шифокор

O Т

• Билиб олинг. “Нима?” сўроғига жавоб бўлиб, жонли ва жонсиз нарсаларнинг номларини билдирган отларга нарса отлари дейилади.

• Билимдон ит

• йўл

Шахс отлари Нарса отлари

• хайдовчи

• делфинлар

• шифокор

• балиқчилар

• қайиқ

• қиш

Отларнинг ясалиши

От ясовчи қўшимчалар	Мисоллар	Сузларни кушиш жуфтлаш, қисқартириш	Мисоллар
-чи	Табелчи	Тош+темир	Тоштемир
-дош	Синфдош	Янги+йул	Янгийул
-соз	Соатсоз	Газ+мол	Газмол
-дон	Туздон	Қўл+қоп	Қўлқоп
-им	Билим	Ер-сув	Ер-сув
-ги, -ки, -ки	Туртки	Дафтар-калам	Дафтар-қалам
-к	Тилак	ТДПУ	Тошкент Давлат педагогика университети
-ча	Қизча	БАР	Бирлашган Араб Республикаси
- истон	гулистон

Гуруҳларга иш

• 1. От ясовчи қўшимчалар билан сўзлар топинг.
• 2. Сўзларни қўшиш ва жуфтлаш усули билан ясалган сўзларни топинг.
• 3. Қисқариш усули билан ясалган сўзларни топинг.

Предмет белгисини билдиради, турланмайди, даража билдиради.

• Сифат

• Предмет белгисини билдиради, турланмайди, даража билдиради.

Билиб олинг. Нарсаларнинг ранг-тусини билдирган

• Сифат

• Билиб олинг. Нарсаларнинг ранг-тусини билдирган
• Сифатлар – ранг-тус сифатлари, маза -таъмини билдирган сифатлар – маза-таъм сифатлари, ҳидини билдирган сифатлар эса ҳид сифатлари дейилади.

• Ранг-тус, маза-таъм ва ҳид сифатлари

ранги (кўм-кўк осмон)

• ранги (кўм-кўк осмон)
• шакли (думалоқ стол)
• ҳажми (катта уй)
• ҳарорати (илиқ шабада)
• таъм-мазаси (аччиқ шўрва)
• ташқи кўриниши (семиз қўй)

• Сифат

Гуруҳлар учун топшириқлар:

• 1. Ранг-тусни билдирувчи сифатларга мисоллар топинг ва уларни изоҳланг.
• 2. Маза-таъмни билдирувчи сифатларга мисоллар топинг ва уларни изоҳланг.
• 3. Шакл-ҳажмни билдирувчи сифатларга мисоллар топинг ва уларни изоҳланг.
• 4. Хил-хусусиятни билдирувчи сифатларга мисоллар топинг ва уларни изоҳланг.

Сўзларни сифат турлари бўйича гуруҳланг:

• Майин, ҳаётбахш, баланд, паст, ёқимли, эрксевар, янги, эсли-ҳушли, хушсурат, барра, хосиятли, юксак, шерюрак, яккаю ягона, лўппи, катта-кичик, чиройли, жажжигина, ширин, ёруғ, нурли, билимли, кенг, оппоқ, кўкимтир, текис, равон, сарғиш, хушфеъл, аъло.

Предметнинг иш ҳаракати, ҳолатини билдиради. Ўз шаклларига, шакл ҳосил қилувчи қўшимчаларга эга, тусланади.

• Феъл

• Предметнинг иш ҳаракати, ҳолатини билдиради. Ўз шаклларига, шакл ҳосил қилувчи қўшимчаларга эга, тусланади.

• Зинадан тушмоқ

• Йиғламоқ

ХАРАКАТ ВА ҲОЛАТ ФЕЪЛЛАРИ

• ХАРАКАТ ВА ҲОЛАТ ФЕЪЛЛАРИ
• Билиб олинг. Феъллар нимани атаб келишига кўра ҳаракат феъллари ва ҳолат феълларига бўлинади.
• Шахс ва нарсаларнинг жисмоний фаолияти натижасида рўй берган ҳаракатни билдирувчи феъллар ҳаракат феъллари ҳисобланади. Шахсларнинг ички кечинмалари ва нарсаларнинг бир ҳолатдан иккинчи ҳолатга ўтиш жараёнини ифодаловчи феъллар эса ҳолат феъллари саналади.

• Зинадан тушмоқ

• Йиғламоқ

• Феъл