Сўз туркумлари ҳақида


Noyadroviy predikativ bog‘lanish



Download 367 Kb.
bet43/47
Sana31.12.2021
Hajmi367 Kb.
#201840
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   47
Bog'liq
Mundarija mavzu Hozirgi zamon ingliz tilida kesimni sifat bilan

Noyadroviy predikativ bog‘lanish – Yadroviy predikativ bog‘lanishga о‘xshab ketadi. Noyadroviy predikativ bog‘lanishda gap bо‘laklari xuddi ega va kesim о‘rtasidagi bog‘lanish singari bir-biri bilan bog‘lanadi. Ushbu bog‘lanish gapning qaysidir bir bо‘lagiga tobe bо‘ladi.



1 (2) 2 3 4

1. I got angry listening to him (NW-179)





1 2 3 4
NP1 NP2 DP1 DP2

1 2 3 4

2. You make me sick



1 2 3 4
NP1 NP2 DP1 DP2

1 2 3 4 5 (6) 6

3. They consider working so hard is foolish






1 2 3 4 5 6

NP1 NP2 DP1 D1 D2 DP2
Subordinativ bog‘lanish. Subordinativ yoki tobe bog‘lanish gapning strukturasi asosini tashkil qilmaydi. Yoki predikativ bog‘lanishdan farqli u bir tomonlama yо‘nalishga ega. uning komponent modeli ya’ni to be komponentdir (d) masalan buni kо‘rsatish uchun tushirib qoldirish metodi transformatsiyaga e’tibor qaratish lozim.
1 (2) (2) (2) 3

1. She is growing worse day by day (HM p-234)



1 2 3

S he is growing worse day by day (is growing worse) day by day

Kо‘rib turganimizdek berilgan gapda 3 ta komponent bо‘lib, she ega, is growing worse – kesim (murakkab ot-kesim grew – bog‘lovchi fe’l, worse – sifat tuzilishiga kо‘ra oddiy ma’nosiga kо‘ra qiyosiy daraja). Shuni alohida ta’kidlab о‘tish kerakki, misolda predikativ funksiyasida kelgan sifatning negizi butunlay о‘zgarib ketgan va “to be” fe’lining “is” shakli bu yerda bog‘lovchi sifatida emas, balki gap hozirgi zamon davom fe’lida bо‘lganligi uchun ishlatilgan. Bog‘lama esa “grow” hisoblanadi.

Day by day sо‘zlari gapda ibora sifatida kelgan. Agar ularni ajratib alohida komponent qilib olsak, hech qanday ma’no anglatmaydi. Shuning uchun ular ajralmas hisoblanadi.

“Grow” ning о‘rniga “become” yoki “get” bog`lamasini qo`ysa ham ma’no o`zgarmaydi.

She is getting worse day by day.

She is becoming worse day by day

1 2 (3) 3 4 5

2. I often get angry talking to him (WWR p-134)

1 2 3 4 5



NP1 D1 NP2 D2 D3
I often get angry talking to him ….

O ften get angry talking to him I…. talking to him I often get angry

Quite – ravish o`rniga so very rather too most ravishlarini qo`yib ishlatish mumkin.

T o see motionless figures was quite wonderful … motionless figures was quite wonderful To see motionless figures … To see … was quite wonderful



1 2 3 4 5 (6) 6

5. My own interest in the new drug was great

1 2 3 4 5 6

D1 D2 NP1 D3 D4 NP2
Koordinativ bog‘lanish. Yuqorida kо‘rsatilgan bog‘lanishlardan tashqari yana biri sintaktik bog‘lanish koordinativ bog‘lanishda, u gaplarning bir xil bо‘lakli komponentlarini bor bо‘lishini bildiradi. Quyidagi predikativ funksiyasi misolida

1 (2) 2 3

1. She was young brilliant

1 2 3

NP1 NP2 HP2

Yuniksion modelida kо‘rinib turibdiki, gapning 2 va 3 komponentlari bir yadroviy predikativ komponent bilan emas xatto о‘zaro uyushgan ya’ni koordinativ bog‘langan.

Koordinativ bog‘lanishning hususiyati shundaki, uni ifodalash, bog‘lash sifatida qarama-qarshi sifatida va ayiruvchi bog‘lovchilar sifatida ishlatiladi.

Y. G. Bryanbaum teng bog‘lovchilar haqida quyidagilarni yozadi. Teng bog‘lovchi yordamchi sо‘z sifatila juda kerakki u bir xil bо‘lakli sо‘zlarni bog‘laydi. Unda bu bog‘lovchini kiritish bilan birdan gapning bir xil bо‘lagi ekanini bildiradi. Xar hil biriktirilgan koordinativ bog‘lash elementlari odatda gapda hech qanaqa grammatik buzilishsiz tushirib qoldirish mumkin.

T o person and Wainwright Mr Watkins was less aggressive

To person… Mr Watkins was less aggressive

To … Wainwright Mr Watkins was less aggressive

Shu yerda shuni aytib о‘tish joizki, yuqoridagi misolning kesimi – was less aggressive bо‘lib aggressive sifati yasama sifat hisoblanadi. Less, esa qiyosiy daraja emas balki egressive sifatini aniqlab infornatsiyani kamaytirish uchun ishlatilgan:
1 2 3 (4) 4

To person and Wainwright Mr Watkins was less aggressive (HW p-136)

1 2 3 4

HP1 HP2 NP1 NP2

Quyidagi oxirgi misolga diqqatimizni qaratadigan bо‘lsak, kamdan-kam misollarda biz fe’llarning tushib qolgan xolatini kuzatamiz ya’ni murakkab tо‘ldiruvchi bilan ifodalangan bо‘lsa biz murakkab tо‘ldiruvchining ikki qismdan: bosh kelishikdagi ot va obyekt kelishigidagi olmoshdan iboratligini bilamiz. Murakkab tо‘ldiruvchi odatda beshta sezgi fe’llari bilan ishlatiladi.

To see, to watch, to hear, to notice, to fell

Bunga qо‘shimcha qilib biz make va let fe`llarini ham kiritamiz. Misolda biz make ni “majburlamoq” deb tarjima qilamiz. Fe`llarimizning isboti sifatida biz tushib qolgan bog`lovchini qo`yib ko`ramiz.

He made them to be bigger and better

He made them get bigger and better

Opozitiv sintaksem bog`lanish bir komponenti ikkinchi komponent bilan biriktiradi va gapning ikkinchi komponenti orqali uchinchisiga bog`laydi. Yuniksion modelida appozitiv bog`lanish ohiridagi strelka chizig`I bilan emas balki o`rtasida beriladi.

1 (2) 2 3 4

There was red in his cheeks


NP1 NP2 D1 D2
Yuniksion modelda kо‘rinib turibdiki sintaktik appozitiv bog‘lanish bir komponenti ikkinchisi bilan u orqali uchinchisi bilan biriktiradi. Sintaktik appozitiv komponentining kesim bilan bog‘lanishini tushirib qoldirish eksprimenti bilan tasdiqlanadi.

There at the table he sat asleep … at the table he sat asleep … there … he sat asleep.

Introduktiv bog‘lanish kirish sо‘zlari orqali ifodalangan bog‘lanish hisoblanadi. Masalan: At first, so, may be, of course, perhaps, at last ….

1 (2) 2 3 4

You’ill manage it of course








NP1 NP2 D1
Biz yuqorida elementar sintaktik birlikdan biri gapning komponenti strukturasini misollar orqali ozmi, kо‘pmi kо‘rib chiqdik. Endi elementar sintaktik birlikning ikkinchisi gapning sintaksemali strukturasini kо‘rib chiqamiz. “Sintksema” tushunchasini Moskvalik professor Zolotova ham о‘z nazariy asarlarida ishlatgan.

Kо‘p nazariyalar orqali sintaksis semantika 80 dan ortiq kategoriyalarni о‘z ichiga oladi deb ta’kidlangan.

Ammo biz A. M. Muxin nazariyasiga kо‘ra 3 ta katta sintaksis semantik kategoriyalarga bо‘lamiz. Ular:

Substansiya (narsani bildiruvchi), Kualikativ (narsaning hususiyati) va Protsessual (ish-harakatni) о‘z navbatida ularni xam kichik kategoriyalarga bо‘lamiz.

Lokativ (joyni) Temporal (vaqt) Stativ (xolat), Reliativ (nisbiy belgilarni) va xokazolar.

Lokativ sintaksemi lokativ belgisini о‘rin joyini, narsa yoki ish-harakatning va jarayonning sodir bо‘ladigan joyini kо‘rsatadi. Uni misollar orqali kuzatamiz.

1. I was asleep in my little room (HW P-48)

2. Shefford got a friendly getting from bishop (ZG p-18)

3. The door were shut from outside (MG p-100)

4. Cold dregs looked pasty in the cup (MGp-137)

5. He become motionless on hands and knees (HWp-97)


Download 367 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   39   40   41   42   43   44   45   46   47




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish