С¤з боши ¤рнида

6.1.2.Солиқ базаси

Активнинг солиқ базаси – бу активнинг баланс қиймати қопланганида, тадбиркорлик субъекти томонидан олинадиган ҳар қандай солиққа тортиладиган иқтисодий нафдан солиқ мақсадларида чегириб ташланадиган суммадир. Агар бу иқтисодий нафлар солиққа тортилмаса, активнинг солиқ базаси унинг баланс қийматига тенг бўлади.

1-вазият: Асбоб-ускунанинг таннархи 100га тенг. Солиқ мақсадларида, 30га тенг эскириш қиймати жорий ва олдинги даврларда чегириб ташланган, қолган қиймати келгуси даврларда асбоб-ускунанинг эскириши суммаси сифатида ёки унинг чиқиб кетишида чегириладиган сумма сифатида чегирилиши мумкин. Асбоб-ускунадан фойдаланишдан олинадиган даромад солиққа тортилади. Асбоб-ускуна чиқиб кетишидан олинадиган ҳар қандай фойда солиққа тортилади, бундай чиқиб кетишдан олинадиган ҳар қандай зарар эса солиқ мақсадларида чегириб ташланади. Асбоб- ускунанинг солиқ базаси 70га тенг. Олинадиган фоизларнинг баланс қиймати 100га тенг. Тегишли фоизли даромадлар касса усули бўйича солиққа тортилади. Олинадиган фоизларнинг солиқ базаси нольга тенг.

2-вазият: Савдо бўйича олинадиган ҳисобварақларнинг баланс қиймати 100га тенг. Тегишли бўлган даромад солиқ солинадиган фойдага (солиқ зарарига) киритилиб бўлган. Савдо бўйича олинадиган ҳисобварақларнинг солиқ базаси 100 га тенг. Шуъба тадбиркорлик субъектидан олинадиган дивидендларнинг баланс қиймати 100га тенг. Дивидендлар солиққа тортилмайди. Аслида, активнинг тўла баланс қиймати иқтисодий нафдан чегирилиши мумкин. Шундай қилиб, олинадиган дивидендларнинг солиқ базаси 100га тенг. Берилган кредитнинг баланс қиймати 100 тенг. Кредитнинг тўланиши солиққа таъсир қилмайди. Кредитнинг солиқ базаси 100 га тенг. Бундай таҳлил қилганда, келгусида солиқ солинадиган вақтинчалик фарқ мавжуд эмас. Муқобил таҳлилда, ҳисобланган олинадиган дивидендларнинг солиқ базаси нольга тенг ва натижада 100га тенг бўлган келгусида солиқ солинадиган вақтинчалик фарқ нольга тенг бўлган солиқ ставкасига кўпайтирилади. Иккила таҳлилда ҳам, муддати узайтирилган солиқ мажбурияти пайдо бўлмайди.

Мажбуриятнинг солиқ базаси – унинг баланс қийматидан ушбу мажбурият бўйича келгуси даврларда солиқ мақсадларида чегириладиган ҳар қандай сумма чегирилгандан кейин ҳосил бўладиган қиймат. Масалан, даромадни олдиндан олиш натижасида юзага келадиган мажбуриятнинг солиқ базаси – бу унинг баланс қийматидан келгуси даврларда солиққа тортилмайдиган ҳар қандай даромад суммасини айириб ташлаганда ҳосил бўладиган қийматдир.