Suzish rivojlanish tarixi

Ko’krakda krol usulida suzish texnikasi.
Krol usuli suzishning zamonaviy usuliga aylandi. Bu eng tezkor usul bo’lib, odatda, suzuvchining gavdasi gorizontal holatga eng yaqin keltiriladi, qo’llar navbati bilan bosh tepasidan suvdan chiqarib oldinga tashlanadi va eshiladi, yuz peshonaga qadar suvga botib turadi, nafasni yonga qaragan paytda olinadi va suvga chiqariladi. Bunda sportchini olg’a siljitib boruvchi kuchi asosan qo’lida bo’ladi.
Qo’llar harakatini batafsilroq tasvirlaydigan bo’lsak, bu quyidagicha bo’ladi: o’ng qo’l, o’ng yelka ro’parasidan suvga botiriladi va shu paytda qo’l tirsakdan xiyol bukiladi; oldin barmoqlarni yozib (kerib emas) panjani keyin bilak va nihoyat yelka suvga botiriladi. Suv tagida qo’l oldinga uzatilgan bo’lishi va pastga qarab eshilishi, yarmisiga kelganda esa qo’l harakatini tezlatish kerak. Qo’l bilan suvni oldinga tortayotganda harakatning yarmisiga kelganda qo’l tirsakdan bukiladi va biqin yonidan to songacha suvni zo’r berib tortishda davom etiladi. Eshish harakatlarini bajarayotganda barmoqlar birlashtirilib suvni iloji boricha ko’proq olish uchun yuza hovuch hosil qilinadi. Shunday qilinganda suv qo’llar uchun tayanch vositasini o’taydi va odam gavdasi tezroq ilgariga suriladi.
Shuni unutmaslik kerakki, suvdan birinchi bo’lib tirsak oxirida panja chiqadi. Panja tos yonidan yoki sal pastroqdan – son yonidan chiqib kelishi kerak. Keyin tirsakdan qo’lni erkingina bukib, oldinga quloch tashlanadi. Xuddi shu paytda qo’lni erkin tutish kerakki, mushaklar picha dam olishga ulgursin. Qo’l suvga kirgach, xuddi suvni hovuch bilan tutganday, panjani pastga qaratib suvni tortish – eshish lozim.
Eshayotgan qo’l vertikal holatga keltirilganda ikkinchi qo’lni suvga botirib ulgurish uchun tezroq quloch otish kerak. Shunda ikkala qo’l navbati bilan suvni eshib boradi va oldinga qarab ildam harakat qiladi.
Suzuvchining yuzi bu usulda hamisha suv ichida bo’ladi. Nafas faqat boshni yonga burgan vaqtida olinadi va nafasni og’iz burun orqali suvga, oxirini esa yonga – havogacha – chiqariladi. Shuni unutmangki, nafas olishni bosh qayoqqa burilgan bo’lsa, shu tomondagi qo’l tirsagi vertikal holatga kelgan vaqtga to’g’rilash kerak. Shunda qo’l vertikal holatdan o’tishi bilan suzuvchi boshini burib yana nafas olishga ulguradi. Mana shu bir sikl deyiladi.
Har bir siklda bir marta chiqarish nafas olib, bir marta chiqirilasdi. Nafas chiqarish, nafas olishga qaraganda chozilishi, nafas chiqarish bilan nafas olish ortasida toxtalish bolmasligi kerak.
Oyoq harakati. Sportchi suzib ketayotganida uning oyoq harakatlarining roli ham ko’p narsaga bog’liq. Odatda, sportchining oyoqlari muttasil qaychisimon harakatlarni bajarib borishi kerak. Chunki oyoqlar harakati gavdani gorizontal holaatdaa barqaror ushlashga, tezlikni quvvatlab borishga xizmat qiladi. Shu jihatdan ular harakatlariga nom berilgan. Masalan, oyoqlarning pastga harakat qilishi ishchi harakati (yoki eshish harakati) yuqoriga harakati esa tayyorlanish harakati deyiladi. Ularning vazifalari ham har xil.
Ishchi harakat paytida oyoq – tizza va boldir – panja bo’g’imlaridan yozilib, son bo’g’imidan bukilib boradi. Shu asnoda oyoq pastga harakatlanib boradi va to oyoq tizzadan to’la to’g’ri holatga kelgunicha pastga tushadi, son esa boldir va panjadan oldinroq yuqoriga harakatlana boshlaydi. Oyoq tizza bo’g’imidan batamom yozilib bo’lgach, ishchi harakat tugaydi.