Suyuqliklar va gazlar mexanikasi. Paskal va Arximed qonunlari

Birlik yuzaga suyuqlik tomonidan ta’sir etuvchi normal kuch bilan aniqlanuvchi fizik kattalikka suyuqlikning bosimi deyiladi.

 yoki  ⁼ Pa

Berk idishdagi bosimni o`lchash uchun ishlatiladigan asboblarga manometrlar, atmosfera bosimini o`lchash uchun ishlatiladigan asboblarga esa barometrlar deyiladi.

 Paskal qonuni: harakatsiz suyuqlikning istalgan joyidagi bosim hamma yo`nalishlarda bir xil va harakatsiz suyuqlik egallagan hajm bo`yicha bir xilda uzatiladi.

 Gidrostatik bosim.Suyuqlikning vazni harakatsiz, siqilmaydigan suyuqlik ichidagi bosimning taqsimlanishiga qanday ta’sir qilishini ko`raylik. Suyuqlikning muvozanat holatida gorizontal satx bo`yicha bosimi bir xil bo`ladi. Aks holda muvozanat bo`lmas edi. Shuning uchun ham harakatsiz suyuqlikning erkin satxi doimo gorizontal holatda bo`ladi. Agar suyuqlik siqilmaydigan bo`lsa uning zichligi bosimga bog’liq bo`lmaydi. Zichligi  bo`lgan suyuqlik ko`ndalang kesim yuzasi S, balandligi h ustunining vazni

P=mg =ρVg = gSh bo`ladi.

Bu yerda; m – suyuqlik ustunining massasi; g – erkin tushish tezlanishi; V – suyuqlik ustunining hajmi.

Pastgi asosdagi bosim

 gidrostatik bosim deyiladi.

 Arximed qonuni. Suyuqlikning pastki qatlamidagi bosim yuqori qatlamdagidan ko`ra kattaroq bo`ladi va shuning uchun ham suyuqlikka botirilgan jismga itarib chiqaruvchi kuch ta’sir etadi. Suyuqlikka botirilgan jismga shu suyuqlik tomonidan yuqoriga yo`nalgan va jism siqib chiqargan suyuqlik vazniga teng bo`lgan itaruvchi kuch ta’sir etadi. Arximed kuchi

  

bu yerda ρ-suyuqlikning zichligi , V-suyuqlikka botirilgan jismnig hajmi Arximed kuchi gazlarda ham mavjuddir.