Suv sarfi va zatvorning ochilishi o’rtasidagi funksional bog’lanish grafigini tuzish

11-amaliy mashg’ulot
Suv sarfi va zatvorning ochilishi o’rtasidagi funksional bog’lanish grafigini tuzish.
Ekspluatatsiya sharoitida suv sarfi inshootdan kengligi bo'yicha tekis taqsimlangan holda tashlashga harakat qilinadi. Oqimning gidravlik va gidrodinamik xarakteristikalari suv tashlanayotganda hisobiy qiymatlardan oshib ketmasligi shart. Inshootdan kichik miqdorda suv sarfi o'tkazilganda yuqori gidrodinamik yuklamalar, egri oqim (sboynoe techenie) va sezilari darajadagi yuvish qabuliyati vujudga kelishi mumkin. Inshootni risberma qismida egri uruluvchi oqimni hosil bo'lishiga, tezlikni va solishtirma sarfni notekis taqsimlanishiga yo'l qo'yib bo'lmaydi.
Amalda suv sarfi ajratish ustunlari bo'lmagan vodoslivlar orqali suv tashlanganda tekis taqsimlanadi. Oraliq ustunlari bo'lgan tashlamalarda bir xil ochilgan oraliqlardan o'tayotgan solishtirma suv sarfini notekis taqsimlanish koeffitsienti Kn = 1,2...1,5 tashkil qiladi, bu yerda Kn- maksimal solishtirma sarfni o'rtacha qiymatiga nisbati. Oraliqlar notekis ochilganda bu koeffitsient sezilarli oshadi.
Gidrotexnik inshootdagi zatvorlarni manyovrlash:

• 
  tashlanayotgan suv sarfiga;
  

-zatvorlar konstruksiyasiga (4.1 ; 4.2 - rasmlar);

• 
  gidrouzeldagi inshootlarni vazifasiga; oraliqlari orqali suv o'tkazish yo'li bilan hal qilindigan masalalarga;
  

-inshootni pastki befining konstruktiv xususiyatlariga;
-pastki bef mustahkamlovchilarining holatiga;

• 
  suvni olib ketadigan o'zanning konfiguratsiyasiga va shunga o'xshashlarga bog'liq.
  
• 
  - rasm. BFK ning yangi Farg'ona gidrouzeliga o'rnatilgan segmentli zatvor
  

Pastki befga kichik miqdorda suv sarfi tashlanayotganda bir yoki bir necha oraliq ochiladi. Birinchi navbatda o'rtadagi oraliqlar ochilishi lozim. O'tkaziladigan suv sarfini oshishi taqozo qilgan taqdirda inshootning o'rta qismida joylashgan oraliqni yon tomonlaridagi zatvorlar parallel ochilishi lozim. Ochilgan oraliqlardagi zatvorlarni ochilish balandligi bir xil bo'lishi gidrodinamika nuqtayi nazaridan maqsadga muvoffiq hisoblanadi.
Pastki bef va vodoslivning konstruktiv xususiyatlari ham zatvorlarni manyovrlash sxemasiga o'z ta’sirini ko'rsatadi. Agar pastki bef qurilmasi oraliqlarni bir tekis ochish sharti bilan loyihalangan bo'lsa, unda oraliqlarni notekis taqsimlangan sarf bilan ochib bo'lmaydi. Ajratish ustunning kengligi inshootni oraliqlari kengligi bilan teng bo'lsa zatvorlarni manyovrlash sxemasi va ularni ochish darajasiga o'ta mas’uliyat bilan yondoshish talab qilinadi.
Zatvorlarni manyovrlash to'g'ri bajarilgan taqdirda ham inshootni pastki befni qurish yoki ta’mirlashdan so'ng qolgan ketgan narsalar oqimni tekis taqsimlanishiga ta’sir qiladi. Misol uchun Toshkent viloyati o'ng tarmoq kanali



4.1 - rasm. Qilichboy kanalining bosh to'g'oniga o'rnatilgan yassi zatvorlar

2. 
   - rasm. BFK ning yangi Farg'ona gidrouzeliga o'rnatilgan segmentli zatvor
   

Pastki befga kichik miqdorda suv sarfi tashlanayotganda bir yoki bir necha oraliq ochiladi. Birinchi navbatda o'rtadagi oraliqlar ochilishi lozim. O'tkaziladigan suv sarfini oshishi taqozo qilgan taqdirda inshootning o'rta qismida joylashgan oraliqni yon tomonlaridagi zatvorlar parallel ochilishi lozim. Ochilgan oraliqlardagi zatvorlarni ochilish balandligi bir xil bo'lishi gidrodinamika nuqtayi nazaridan maqsadga muvoffiq hisoblanadi.
Pastki bef va vodoslivning konstruktiv xususiyatlari ham zatvorlarni manyovrlash sxemasiga o'z ta’sirini ko'rsatadi. Agar pastki bef qurilmasi oraliqlarni bir tekis ochish sharti bilan loyihalangan bo'lsa, unda oraliqlarni notekis taqsimlangan sarf bilan ochib bo'lmaydi. Ajratish ustunning kengligi inshootni oraliqlari kengligi bilan teng bo'lsa zatvorlarni manyovrlash sxemasi va ularni ochish darajasiga o'ta mas’uliyat bilan yondoshish talab qilinadi.
Zatvorlarni manyovrlash to'g'ri bajarilgan taqdirda ham inshootni pastki befni qurish yoki ta’mirlashdan so'ng qolgan ketgan narsalar oqimni tekis taqsimlanishiga ta’sir qiladi. Misol uchun Toshkent viloyati o'ng tarmoq kanal