|
1
Grot-machta -
yelkanli kemalarda o'rtadagi eng baland mach-
ta.
82
Garpunchi dovdirab jim bo'lib qoldi. Biz turgan
sharoitda qochish chindan ham mumkin emas edi.
Ammo kanadalik yarim fransuz-ku, axir. Buni Ned
Lend o'z javobi bilan juda isbotlab berdi.
- Janob professor, - dedi u bir necha minut
o'ylab olgandan keyin, - siz turm adan qochmoqchi
bo'lgan kishilar buning uddasidan chiqolmasalar
nima qilish kerakligini bilmaysizmi?
- Yo'q, do'stim.
- Axir bu juda oson-ku. Ular turmada qolish
uchun qulay vaziyat vujudga keltiradilar...
- Bo'lmasam-chi! - dedi Konsel. - Suvosti tur-
masining ostida yoki ustida bo'lgandan ko'ra ichida
bo'lgan yaxshi-da, albatta.
- Ammo oldin u yerdan turm a egalari, darvo-
zabon va qorovullami chiqarib tashlaydilar, - deb
qo'shib qo'ydi Ned Lend.
- Nima deyapsiz o'zi, Ned! Nahotki, siz chindan
ham kemani egallab olishni o'ylayotgan bo'lsangiz?
- Hazili yo'q, jiddiy gapiryapman, - javob berdi
kanadalik.
- Buning sira iloji yo'q.
- Nega endi, professor? Qulay fursat kelsa, iloji
bor. Bunday fursatdan foydalanib qolmaslikka bi-
ron asos yo'q. Menimcha, kemada yigirmadan or-
tiq kishi yo'q. Bu bir hovuch odam esa biz uchun
qo'rqinchli emas!
Garpunchi bilan bahslashib o'tirishdan ko'ra,
uning taklifiga indamay qo'ya qolish ma’qulroq edi.
Shuning uchun men unga quyidagilarni aytish bilan
kifoyalana qoldim.
- Shunday fursat bo'lishini kutamiz, Ned,
o'shanda ko'ramiz. Ungacha sabr qilishingizni il-
timos qilaman. Bu rejani hiyla bilangina amalga
oshirsa bo'ladi, sizning qiziqqonligingiz esa bun-
83
day fursat kelishini yaqinlashtirmaydi. Bunday fur-
satni sabr-toqat bilan, jahl qilmay kutishga so‘z be-
rishingiz kerak.
- So‘z beraman, janob professor, - javob berdi
Ned Lend ishonchsiz ohangda. - Hatto ovqatni biz
istagan tartib bilan berishmasa ham mendan biron
nojoya so‘z eshitmaysiz, bironta ortiqcha harakat
ko'rmaysiz.
- Shu so'zlaringizni unutmang, Ned, - dedim
men kanadalikka.
Shu bilan oradagi gap tugadi va har birimiz o‘z
fikrlarimiz bilan bo'ldik. E’tirof etishim kerakki,
garpunchining shunchalik ishontirishlariga qara
may, baribir umidvor bo'lmadim. Men Ned Lend
aytgan baxtli tasodif ro‘y berishiga ishonmas edim.
Hech shubhasiz, suvosti kemasi ko‘p sonli ekipajga
ega, binobarin, jang qilishga to ‘g‘ri kelsa, biz juda
kuchli dushman bilan to'qnashuvimiz aniq edi.
Shunisi ham borki, Ned Lendning rejasini amal-
ga oshirish uchun, aw alo ozod bo'lishimiz kerak,
biz esa bandilarmiz. Men eshigi mahkamlangan bu
tem ir qafasdan qanday qilib qutulishni ko‘z oldimga
keltirolmas edim. Axir suvosti kemasi kapitanining
biron siri bo'lsa - bunday bo'lishi esa ehtimoldan
xoli emas - unda u bizning kemada hech qanday
to'siqsiz yurishimizga yo'l qo'ymasligi aniq.
U bizni nima qilishini: bizdan darhol qutulish
ni istaydimi yoki uzoq yillar qamab qo'yib, so'ngra
biror inson oyog'i tegmagan bir parcha yerga tash-
lab ketadimi - buni oldindan bilib bo'lmas edi. Biz
butunlay uning hukmronligida edik va bu taxmin-
larning hammasi nazarimda haqiqatga yaqin bo'lib
ko'rinar edi. Shunday sharoitda ozodlikka umid
bog'lash uchun Ned Lendnikiga o'xshagan xa-
rakterga ega bo'lish kerak. Ochig'ini aytsam, Ned
84
Lend qancha oylasa, shuncha ko'proq achchiqla-
nar ekan. Allaqachon la’nat so'zlari b o 'g izg a tiqi-
lib turganini, imo-ishoralaridan uning tobora g‘a-
zablanayotganini sezardim. U qafasdagi yirtqich-
day u yoqdan bu yoqqa irg‘ishlar, devorni tepar va
m ushtlar edi.
Vaqt o'tib borardi. Ochlik o‘z kuchini ko'rsata
boshladi. Styuarddan esa hamon darak yo‘q edi.
Halokatga uchraganlarga nisbatan bunday e ’tibor-
sizlik yaxshilik alomati emas edi.
Ned Lend ochlikdan qiynalar, borgan sari ta-
janglashmoqda edi. 0 ‘zini tutishga va’da bergan
bo'lishiga qaramay, komandadan biron kishi kir-
ganda to'satdan quturib ketishidan qo'rqar edim.
Keyingi ikki soat davomida Ned Lendning qah-
ri borgan sari oshdi. Kanadalik behudaga baqirib-
chaqirar, tem ir devorlar esa miq etmay turardi. Bu
kemaning biron yeridan loaqal ozgina ham shovqin
eshitmadim, go'yo odamlari o'lganday. U bir joy-
da turar edi, aks holda biz parrakning aylanishi-
dan kema korpusining zirillashini sezgan bo'lardik.
Tubsiz suv qa’riga cho'kkan bu kema yerga ortiq
sira aloqasi yo'qday edi. Bu sukunat juda dahshatli
i
edi.
Men bu tem ir qafasda yana qancha vaqt o‘ti-
rishimizni oylash d an h am cho'chir edim.
Kema kapitani bilan bo'lgan uchrashuvdan
so'ng menda paydo bo'lgan umidlar ham asta-sekin
so'na boshladi. Mehribon ko'zlari, yuz ifodasidagi
ochiqlik, gavda bichimidagi oliyjanoblik - bular-
ning hammasi xayolimdan ko'tarilib ketdi. Endi bu
g'alati odamni aftidan u aslida qanday bo'lsa shun-
dayligicha - zolim va shafqatsiz tasaw u r etardim.
Men uni odamgarchilikdan yuqoriroqda, rahm-
shafqatdan mahrum, odamlarni bir um r yomon
85
ko'rishga qasamyod etgan insoniyatning ashaddiy
dushmani sifatida ko‘z oldimga keltirardim.
Ammo nahotki, bu odam shu tor turm ada biz
ning ochlikdan tinka-madorimiz qurib o‘lishimiz-
ga yo‘l qoysa? Bu mudhish fikr butun xayolimni
qamrab oldi. Dahshatga tusha boshladim. Konsel
hamon osoyishta, Ned tobora ko'proq tutaqib bo-
rardi.
Shu payt devor ortidan tem ir plitalarda qadam
tovushi eshitildi. Tamba g'iychilladi. Eshik ochilib,
styuard pay do bo'ldi.
Men hayhaylashga ulgurmay, kanadalik becho-
raga tashlandi va yerga yotqizib xippa tomog'idan
bo‘g‘ib oldi. Uning b aq u w at qo'llarida styuardning
nafasi bo‘g‘ila boshladi.
Konsel garpunchining qo'lidan o'ljasini to r
tib olishga harakat qilar, unga endi yordamlashay ,
deb turganimda, birdan fransuz tilida aytilgan
so'zlardan hammamiz qotib qoldik.
-
Tinchlaning, Lend, siz ham janob professor!
Quloq solinglar!
Do'stlaringiz bilan baham: | 
