Suv ostida sakson ming kilometr

Y i g i r  т а   i k k  i n chi   b o b

!  KAPITAN  NEMONING  SO‘NGGI  SO'ZLARI

'

Dahshatli  manzara  ko'zdan  g'oyib  bo'lib,  de- 

razalar  yopildi.  Biroq  salonda  chiroq  yonmadi. 

«Nautilus»da  qorongilik va  sukunat hukmron  edi. 

Kapitan  Nemo  bu  dahshatli  joydan  shitob  bilan 

qochayotganday  edi.  U  qaysi  tomonga  yo‘l  tutdi 

ekan? - Shimolgami yoki janubga?

Kayutamga qaytganimda, u yerda meni Ned bilan 

Konsel vazmin sukut saqlab kutib turishar edi. Men 

kapitan Nemodan so‘z bilan ifodalab bo‘lmaydigan 

darajada  dahshatga  tushgan  edim.  U  odamlar  tu-

537

---

fayli  qanchalik  azob-uqubatga  duchor  bo‘lmasin, 

baribir ularni shu tarzda jazolashga haqqi yo‘q edi. 

Bu bilan birga u o‘z qasosini olishga meni ishtirok 

ettirmagan  bo‘lsa-da,  uning  shohidi  qilib  qoydi. 

Bunisi ortiqcha edi!

Soat o‘n birda elektr chiroq yondi. Men salonga 

o'tdim. U yerda hech kim yo‘q edi. Asboblarga  qa­

radim.  «Nautilus» shimol tomonga soatiga yigirma 

besh milya tezlikda goh dengiz sathida, goh suv os- 

tida o'ttiz fut chuqurlikda suzib borar edi.

Qayerda  suzayotganimizni  xaritadan  topib,  La- 

Mansh  quyiladigan  joyning  yonidan  o'tganimizni 

va  hozir  shimoliy  dengizlarga  ketayotganimizni 

aniqladim.

Kechga borib biz Atlantik okean boylab ikki yuz 

lyo bosib o‘tdik.

Oqshom qorong'iligi quyuqlasha borib, oy chiq- 

quncha dengiz zulmat qoynida qoldi.

Shu  kecha  uxlay  olmadim.  Vahimalar  tinchlik 

bermadi.  Kema  halokatining  dahshatli  manzarasi 

ko‘z oldimdan sira nari ketmas edi.

Shu kundan  e’tiboran har kungi bosilgan yo'lni 

salondagi xaritaga tushirmay qoydilar.

«Nautilus»  shimol  tumanlari  oralab  bir xil  tez­

likda Atlantik okeanning shimoli tomon qanchalik 

kirib  borganini  kim  ayta  olar  edi?  Shpitsbergen- 

ga  yaqinlashdimikin  yoki  Novaya  Zemlya  sohilla- 

ri tomon  suzib ketdimikin? Balki unchalik ma’lum 

bo'lmagan  dengizlar:  Oq  dengiz,  Karsk  va  Ob’ 

qo'ltiqlari  boylab  Lyaxov  orollar  tizmasi  yonidan 

o'tib, deyarli noma’lum Shimoliy Osiyo sohillari ya- 

qinidan  o'tgan  bo'lsa  ham  ajab  emas.  Men  bunga 

javob berolmas edim.

Men  vaqt  hisobidan  adashib  qoldim.  Nazarim- 

da  endi  kecha  bilan  kunduz  odatdagiday o‘z  nav-

538

---

bati bilan o‘rin almashib turmayotganday edi. Men 

o'zimni hayot voqeligidan ko'ra ko'proq Edgar Po1 

xayoliga  o'xshab  ketadigan  sirli  va  dahshatli  gir- 

dobga kirganday his  etar  edim.  Har  daqiqada ko‘z 

oldimda  Po  asarlarining  qahramoni  Artur  Gordon 

Pirn  singari  «chodirga o'ralgan va Yer yuzidagi  ti- 

rik  mavjudotlarning  barisidan  katta,  qutbga  bo- 

riladigan yo'lni bekitadigan inson tanasi» namoyon 

bo'layotganday tuyular edi.

Nazarimda,  -  ammo,  ehtimol,  menga  shunday 

tuyulayotgandir, - bu safar omadimiz kelib o‘n besh 

yoki yigirma kun davom etganday va favqulodda vo- 

qea sodir bo'lib sayohatimizga chek qo'ymaganida, 

uning yana qanchaga cho'zilishi noma’lum edi.

Kapitan  Nemo,  shuningdek,  uning yordamchisi 

kemada yo'qday edi. Ekipajdan hech kim biron da- 

qiqa ham ko'rinmas edi. «Nautilus» deyarli hamma 

vaqt suv ostida suzib borayotgan edi. U suv sathiga 

havo olish uchun chiqqanida lyuk avtomatik ravish- 

da ochilib yopilardi. Men qayerda ketayotganimizni 

mutlaqo tasawur eta olmas edim.

Buning  ustiga  tinka-madori  qurib,  toqati  toq 

bo'lgan  kanadalik  kayutasidan  chiqmasdi.  U  bir- 

day  indamas  edi.  Konsel  uni  bir  ogiz  ham  gapir- 

tirolmas va vatanini  qo'msab,  qayg'u-alamiga chi- 

day olmay o'zini bir narsa qilib qoymasin, deb xa- 

votirda edi.

Konsel Ned Lendning har bir harakatini kuzatib 

yurdi.

0 ‘z-o‘zidan ayonki, bunday sharoitda hayot ke- 

chirish juda ogir bo'lib qoldi.

Bir gal  -  qaysi  sanaligini aytolmayman  -  tong- 

otarda  bo'shashib,  qattiq  uxlab  qolibman.  Uyg‘o- 

nib qarasam, tepamda Ned Lend turibdi.

1