Suv ostida sakson ming kilometr

1 

Neptun  -

 qadimgi rimliklarda dengiz xudosi.

96

---

deb  faraz  qilaylik;  biroq  men  bir  narsaga  hayron- 

man.  Ozgina bo'lsa ham,  dasturxoningizdagi go'sht 

qayerdan kelyapti?

-   Men  quruqlikda  yashaydigan  hayvonlarning 

go'shtini mutlaqo yemayman,  -   deya e’tiroz bildir- 

di kapitan Nemo.

-  Bu-chi? -  so'radim men bir necha bo'lak qovu- 

rilgan go'sht solingan taomga ishora qilib.

-   Siz  quruqlikda  yashaydigan  jonivorning 

go'shtidan  deb  taxmin  qilgan  taomingiz  dengiz 

toshbaqasining  qovurilgan  go'shti,  xolos.  Mana 

bu  delfinning  jigaridan  tayyorlangan  qaylaning 

ta ’mi  sizga  cho'chqa  go'shtidan  qilingan  qovur- 

doqday tuyulishi mumkin. Mening oshpazim -   mo- 

hir  pazanda.  Baliq  va  boshqa  dengiz  hayvonlari 

go'shtidan taom  tayyorlashda unga teng keladigani 

yo‘q.  Mana  bu  qisqichbaqa  konservalarini  istagan 

malayyalik  dunyodagi  eng zo‘r konserva  deb  baho- 

lashi mumkin; mana bu kremning qaym ogi kitning 

yelinidan olingan,  qand  -   Shimoliy dengizning suv 

o'simliklaridan;  nihoyat  mana  bu  murabbo  ane- 

monlardan.

Men  ulam ing  hammasidan  och  bo'lganim 

uchun  emas,  kapitan  Nemoning  gaplariga  qiziqib 

qolganimdan tatib ko'rdim.

-   Dengiz,  -   deya  davom  etdi  u,  -   meni  to ‘y- 

diribgina  qolmay,  kiyintiradi  ham.  Ustingizdagi 

kiyimning  matosi  ayrim  dengiz  chig'anoqlarining 

bissuslaridan  to'qilgan.  U  shajaraning  qirmizi  ran- 

giga  boyalgan,  binafsharang  tovlanishi  0 ‘rtayer 

dengizi  molluskalaridan  biri  apliziy  shirasi  yorda- 

mida  olingan.  Sizga  ajratilgan  kayutadagi  stolcha 

ustida  turgan  atir  ayrim  o'simliklarni  qaynatish 

yo‘li  bilan  olingan.  0 ‘rin-ko‘rpangizdagi  to'shak 

okeanning eng yaxshi  o'tlaridan qilingan.  Siz yoza-

4  -  J.Vern 

9 7

---

digan  pero -   kit  mo'ylovidan,  siyoh  -   karakatitsa1 

bezlaridan.  Hozir  men  nimadanki  foydalanayotgan 

bo'lsam, hammasi dengizdan olinyapti va bularning 

barchasi vaqti kelib yana dengizga qaytadi.

-  Dengizni sevasizmi, kapitan?

-   0 ‘-o‘,  nimasini  aytasiz,  sevganda  qandoq. 

Dengiz  -   bu  men  uchun  hamma  narsa.  U yer  sha- 

rining  o'ndan  yetti  qismini  egallab  turibdi.  Suvi 

toza  va  hayotbaxsh.  Uning  bepoyon  kengliklarida 

odam  o'zini  sira yolg'iz  his  etmaydi,  chunki  hami- 

sha  atrofida  hayot  nafasi  ufurayotganini  sezib  tu- 

radi.  Chindan  ham,  axir  dengizda  tabiatning  har 

uchala dunyosi -  minerallar, o'simliklar va hayvon- 

lar bor.  So'nggisiga  zoofitlarning2  juda  ko'p  namo- 

yandalari,  bo'g'inoyoqlam ing  ikki  sinfi,  molluska- 

larning  besh  sinfi,  umurtqalilar,  sutemizuvchilar, 

sudraluvchilarning uch sinfi va son-sanoqsiz baliq- 

lar kiradi. Hayvonot olamining juda ko'p sinflari o'n 

uch mingdan ortiq turlarga egaki, bularning o'ndan 

bir qismigina  chuchuk suvlarda yashaydi.  Dengiz  -  

tabiatning  ulkan  rezervuari.  Yer  sharida  hayot  de­

ngizdan boshlangan,  kim bilsin,  balki  u vaqti  kelib 

yana  dengizda  tugar?  Dengizda  -   o'ta  osoyishta- 

lik...  Dengiz  zo'ravonlarniki  emas.  Ular  dengiz  sat­

hida  jang qilib,  bir-birlarini  qirishlari,  quruqlikdagi 

hayot  qabohatlarini  qaytarishlari  mumkin.  Ammo 

o'ttiz  fut  chuqurlikdagi  suv  ostida  ularning  hukm- 

ronliklari tugaydi.  Eh,  professor,  dengiz  qa’rida ya- 

shang!  To'la  mustaqillik  faqat shu yerda,  faqat shu 

yerda  inson  chinakamiga  ozod,  shu  yerdagina  uni 

hech kim ezolmaydi!

Kapitan  Nemo  to'satdan  o'zining  otashin  so'z-