|
1
Narval - kitsimon sutemizuvchi yakkashox dertgiz hayvoni.
Urg'ochi narvallarning chap jag'ining yuqori qismida katta qoziq
,
tishi bo'Iadi.
V
~
S i f / f
17
Pirovardida shuni aytmoqchiman: hozircha
boshqa batafsilroq ma’lumotlar yo‘q ekan, men bu
bahaybat maxluqni oddiy alebardali emas, balki
usti po'lat bilan qoplangan, kemaday mustahkam
va kuch-quwatda ham undan qolishmaydigan ha-
qiqiy taranli narval deb hisoblayman!
Bu kamdan kam uchraydigan g'aroyib voqeani...
agar u darhaqiqat chin bo'lsa, faqatgina shunday
izohlash mumkin. Buning o‘zi hali tadqiq etishga
muhtojdir».
Ana shu so'nggi ibora qo'rqoqlik orqasida yo-
zilgan: men buni olimlik mavqeyimni saqlash va
amerikaliklar oldida kulgi bo'lishga turtki bermaslik
uchun yozdim. Shunday qilib, men bu bilan o'zimni
oqlash chorasini topib
q o 'y g a n
bo'lsam ham, ammo
bahaybat maxluqning mavjudligiga hech qanday
shubham yo‘q edi.
Mening maqolam keng tarqalib, katta shov-
shuvlarga sabab bo'ldi. Hatto unga bir qancha ta-
rafdorlar ham to'plandi. Jumboqni hal etmoq uchun
unda keltirilgan dalillar tasaw ur qilib ko'rishga
katta imkoniyat berdi. Odamlar g'ayritabiiy narsa-
larni oylashni yaxshi ko'rishadi. Dengiz esa, dar
haqiqat, juda ulkan mavjudotlarning o'sishi uchun
sharoit yaratib bera oladigan birdan bir qulay mu-
hitdir. Yerdagi fil va karkidon singari yirik mavju-
dotlar ular oldida arzimagan gap. Sutemizuvchilar-
ning kit singari eng yirik namunasi ham dengizda
yash^ydi. Nega endi o‘sha yerda bahaybat mollus-
kalar, uzunligi yuz metr keladigan dahshatli qis-
qichbaqasimon omarlar yoki har birining vazni ikki
yuz tonnagacha yetadigan qisqichbaqalar yashashi
mumkin deb faraz qilmas ekanmiz. Oldingi geologi-
ya davrlarida to'rt oyoqlilar, to'rt qo'llilar, qushlar
va o'rmalovchilar juda ulkan bo'lganlar. 0 ‘n yillar,
18
yuz ming yillardan keyingina ular hozirgi hajmga-
cha kichrayganlar.
Yer qatlami doimiy o'zgarishda bo'lib tursa-yu,
shu davr mobaynida dengiz tarkibi o'zgarishsiz
qolsa, nega endi unda hayvonot olamining oldin-
gi geologik davrlardan namunalar saqlanib qolmas
ekan?! Nega endi dengiz o‘z qa’rida umrlari yil-
lar bilan emas, balki asrlar yoki ming yillar bilan
o'lchanadigan ana shu dastlabki bahaybat mavju-
dotlarning so'nggi namunalarini saqlamagan bo‘l-
sin?
Sirasini aytsam, shirin xayolga berilib ketdim.
Lekin bu haqda boshqalarga nisbatan kamroq o‘y-
lardim.
Yana qaytaraman, bu ajoyib hodisaning tabia-
ti to ‘g‘risida boshqa bahs-munozara bo'lmadi. Ja-
miyat ertaklardagi dengiz ilonlariga sira aloqasi
bo'lmagan qandaydir juda katta hayvonning borli-
giga ishondi.
Biroq ba’zilarga bu masala ilmiy nuqtayi nazar-
dan qiziq bo'lib ko'rinsa, okean kemalarining xavf-
sizligidan manfaatdor inglizlar va amerikaliklar ol
dida dengizni bu xavfli maxluqdan tezda xoli etish
uchun zarur choralar ko'rish masalasi turar edi.
Moliya va savdo masalalari bilan shug'ulla-
nuvchi matbuot endi bahaybat maxluq bilan bogliq
bo'lgan masalaga faqat shu nuqtayi nazardan yon-
dasha boshladi. «Dengiz sharhlovchisi», «Lloyd ga-
zetasi», «Paketbot», «Dengiz savdosi gazetasi» kabi
katta ziyon ko'rish xavfi tug'ilib turgan sug'urta ja-
miyatlarining mana shu barcha matbuot organlari
bahaybat maxluqqa qarshi shafqatsiz urush e ’lon
qilishni yakdillik bilan talab eta boshladilar.
Jamoatchilik, birinchi navbatda shimoliy ame
rikaliklar fikri sug‘urta jamiyatlari tomonida edi.
19
Nyu-Yorkda narvalni ovlash uchun ekspeditsiya
tayyorlay boshladilar. Bu ekspeditsiya uchun tezyu-
rar «Avraam Linkoln» harbiy kemasini shaylashga
qaror qilindi.
Harbiy qurol-yarog'lar tayyorlanadigan barcha
yerlarning eshiklari, qaysi yo‘l bilan bo'lmasin, tez-
roq suzib ketishga harakat qilayotgan shu kema ko-
mandiri kapitan Faragut uchun kengochib qoyildi.
Ammo shunday paytlarda odatdagiday, maxluqni
qidirib borishga qaror qilingan zahoti aksiga olib, u
ко‘rinmay ketdi. Ikki oy davomida u haqda hech kim
hech nima eshitmadi. Bironta kema uni uchratmadi.
go‘yo narval unga qarshi yurish boshlanishini sez-
ganday edi. Atlantik okeani suvosti kabellari orqali
shu qadar ko‘p gapirildiki!.. Hazilkashlar mug'ambir
narval juda ko‘p telegrammalardan birini olib,
shosha-pisha iniga kirib ketdi, deb kulishdilar.
Shunday qilib, harbiy kema safar hozirligini
ко‘rib, g'ayrioddiy ovga zarur anjomlar bilan jihoz-
lanib bo'lganda, kapitan qayoqqa qarab yurishni bi-
lolmay hayron edi.
Hammaning sabr kosasi to‘lay deb turganda,
San-fransisko va Shanxay oralig'icfa qatnaydigan
kema bundan qariyb uch hafta muqaddam maxluq
ni Tinch okeanning shimoliy qismida uchratgani
haqida xabar tarqalib qoldi. Bu xabar juda katta ta-
assurot qoldirdi. Kapitan Faragutga safarni loaqal
bir kunga ham kechiktirishga ruxsat berishmadi.
Oziq-ovqat kemaga ortilgan, tryumlar ko'mir bilan
liq to'la, komanda sostavi shay. 0 ‘txonani yoqib,
bug hosil qilish-u, langarni ko'tarib jo'nab ketish
qolgan edi, xolos.
Kapitan Faragut hatto yarim kungina kechikkan-
da ham uni hech kim kechirmas edi. Sirasini ayt-
ganda, uning o‘zi ham yo‘lga oshiqardi.
20
«Avraam Linkoln» kemasining jo'nab ketishiga
uch soat qolganida menga quyidagi mazmundagi
maktubni topshirishdi:
Do'stlaringiz bilan baham: | 
