|
XIQILDOQ QISILIShIDA ShOShILINCh YoRDAMI
Xiqildoqning nafas yo‘li tez torayib, shoshilinch yordam ko‘rsatish
zarurati tug‘ilganda, shifokor bemor xolatini to‘g‘ri va o‘z vaqtida boxolab, uni
qayta tiklash uslulini tanlay bilishi zarur. Bunda bemorning nafas ololmay
qolganligi sababini tezda aniqlash va bu xolatni to‘g‘ri va o‘z vaqtida bartaraf
qilishga kirishish kerak bo‘ladi. Bunday xolatlarda ko‘rsatiladigan shoshilinch
yordamlardan intubatsiya va xirurgik muolijalardan -
traxeotomiya
amalga
oshiriladi. Agar bemorni xolati to‘g‘ri kelsa,imkon darajasida traxeotomiya
qilmasdan intubatsiya o‘tkazishga xarakat qilish zarur.
Intubatsiya-
o‘tkazish uch bosqichda olib boriladi.
Birinchi bosqich
- vrach chap qo‘lni ko‘rsatgich barmog‘ini bemorni
tilni o‘rtasidan kirgizib,til o‘zagiga yetib boradi va xiqildoq ustki tog‘ayini tepa
qismini til o‘zagiga bosadi.
Ikkinchi bosqich
-o‘ng qo‘l bilan intubatsion nayni ushlab og‘izga
kiritadi va chap qo‘l ko‘rsatgich barmog‘i bo‘ylab nayni sekin-asta xiqildoqni
kirish qismiga yetkazadi.
Uchinchi bosqich
-vrach chap qo‘lni ko‘rsatgich barmog‘i bilan nayni
ovoz boylami yorig‘idan pastga o‘tkazadi. Intubatsion naycha leykoplastir
yordamida yonoqqa yopishtiriladi. Nayni to‘g‘ri o‘rnatganligi belgisi,bu nafasni
to‘liq tiklanishi va ovozni yo‘qolishidir.Naycha turli ajralmalar bilan
to‘lib,berkilib qolmaslik uchun,vaqti-vaqti bilan xiqildoqdan chiqarib tozalab
turiladi. Agar yallig‘lanish jarayoni pasayib, xiqildoq qisilishi bartaraf qilinsa,
1-2 kundan so‘ng intubatsion nayni olib tashlanadi.Agar ko‘rsatilgan
muddatda,o‘tkazilgan intubatsiyadan kutilgan natija olinmasa,bunday
bemorlarga trexotomiya jaroxligi qilinadi.
Trexeotomiyani tezlik bilan o‘tkazish ayrim xollarda, bo‘yin soxasidagi
qon tomirlarning qon bilan to‘laligi, bemor bo‘ynining anatomik tuzilish - uni
kaltaligi,yoki teri ostidagi yog‘ to‘qimasini qalinligi, jarroxlik ishini
qiyinlashtiradi. Odatdagi to‘liq traxeotomiyani o‘tkazish sharoiti bo‘lmaganda,
vrach bemorning xayotini saqlab qolish imkonini beradagan barcha chora-
tadbirlarni qo‘llab, qisman nafas olinshni tiklashga erishish zarur, so‘ngra
bemorni xolatiga qarab traxeotomiya qilish imkoniyati bor davolash
muassasasiga yuborish kerak. Lekin tibbiyot amaliyotida shu narsani yodda
saqlab qolish zarurligi uqtirb o‘tilgan –xar bir vrach egallagan tibbiy
mutaxassisligidan qat’tiy nazar, intubatsiya va traxeotomiya qilishni bilishi
shart deyilgan.
Bazan sharoit taqozosi bilan (transportda , ko‘chada, jamoat joylarida)
traxeotomiya qilib nafas o‘tishni tiklashni iloji bo‘lmaganda, konikotomiya deb
yuritladigan muolija qilinadi, ya’niy konik boylamni kesib nafas tiklanadi,
bemor axvoli yaxshilangandan so‘ng,bemor tegishli tibbiyot muassasiga
jo‘natilgandan so‘ng bu joyda, odatdagi to‘lik traxeotomiya qilinadi.
Konikotomiyada- uzuksimon tog‘ayni yuqori qismi bilan qalqonsimon
tog‘aynnng pastki chekkasini tutashtiruvchi konik boylam shoshilinch
xolatlarda nafasni tiklash uchun kesiladi. Konikotomiya qilinganda uzuksimon,
qolqonsimon tog‘ay yoki tovush osti bo‘shlig‘ini shikastlanishidan extiyot
bo‘lish kerak bo‘ladi. Ko‘pincha konikotomiyadan so‘ng shu joylarda
granulyatsiyalar, perixondritning avj olishi va chandiqli to‘qima o‘sishi xisobiga
tovush osti bo‘shlig‘ining torayishi kuzatiladi. Shuning uchun bu muolija bemor
xayotini saqlab qolishning boshqa iloji qolmaganda qilinadi.
Konikotomiyani bajarish uchun bemor boshi orqaga tashlangan xolda
yotqiziladi. Shunda konik boylamning joylashgan o‘rni aniq bilinadi,bundan
tashqari, bu joyni aniqlashda barmoq bilan qalqonsimon tog‘ayning oldingi
chekkasi bo‘ylab pastga tushib boriladi, shunda barmog‘nnng uchi kichik
chuqurchaga,konik boylam soxasi tushadi. Joyni aniqlab olgach vaqtni boy
bermasdan anesteziya qilmay, skalpelni sanchib, terini va boylamni gorizontal
kesib ovoz boylami osti bo‘shlig‘iga kiriladi. Bu muolijani bajarishda shu
soxaning orqa bo‘limlarini shikastlashdan extiyot bo‘lish kerak. Kesilgan joyga
kiritilgan naycha juda xam yo‘g‘on bo‘lmasligi lozim, aks xolda bu naycha
atrofidagi to‘qimalarni bosib qo‘yib, ularni yallig‘lanishiga olib keladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
