6,3. Чиқиндиларни хосил килиш билан боглик таъсирлар Шаҳар аҳоли пунктининг асосий муаммоларидан бири - бу марказлаштирилган канализация тизимининг йўқлиги ва саноат, маиший, маиший нажас ва бўронли дренажларнинг уюшмаган ташланиши туфайли тупроқ, ер ости ва ер усти сувларининг ифлосланиши. Лойиҳа таъсирини камайтириш учун қишлоқда енг сўнгги технологиялардан фойдаланган ҳолда ускуналардан фойдаланган ҳолда тозалаш иншоотларини қуриш билан марказлаштирилган канализация тизимини қуриш режалаштирилган.
Саноат, коммунал ва коммунал хўжалик объектлари ва кўп қаватли турар-жой бинолари марказлаштирилган канализация билан тахмин қилинган вақтга қадар 70 фоизга таъминланиши билан тупроқ, ер ости ва ер усти сувларининг ифлосланиши камаяди, аммо бутунлай йўқолмайди. Тозалаш жойларини канализация машиналари билан тозалаш таҳлил қилинмаган ҳудудда давом етади. Тупроқ ва ер ости сувларининг ифлосланишини камайтириш учун сув ҳавзалари изоляция қатлами билан ўралган бўлиши ва чиқиндиларни лойиҳалаштирилган дренаж станциясига ўз вақтида олиб кетилишини таъминлаши керак.
Саноат корхоналари ишлаб чиқариш технологиясини такомиллаштириш, айланма сув таъминоти тизимларини жорий етиш орқали сув истеъмолини камайтириш ва чиқинди сувларни тўкиб юборишини тўхтатиш бўйича чоралар кўришлари шарт. Корхоналар фаолияти давомида сув ресурсларини муҳофаза қилиш ва улардан оқилона фойдаланиш бўйича асосий чора-тадбирлар қуйидагилардан иборат:
- чиқиндиларни ва бошқа материалларни ҳудудида очиқ сақлашни истисно қилиш - ер усти сувларини ифлосланишининг потенциал манбалари;
- йиғишни максимал даражада механизациялаш билан ҳудудни мунтазам тозалашни ташкил етиш;
- тупроқ юзаларини юқори сифатли шўрлантириш ва кўкаламзорлаштириш майдонларини тўсиқ билан тўсиш, йўлларнинг юзаларида тупроқ ювилиши бундан мустасно;
- хомашё ёки тайёр маҳсулот тўкилиши (тўкилиши) еҳтимоли бўлган ҳудудларни тозалаш учун саноат канализация тизимига ер усти оқими тушиши билан маҳаллийлаштириш;
- саноат, ёмғир ва еритилган чиқинди сувларни дастлабки тозалаш учун маҳаллий тозалаш иншоотлари корхоналари ҳудудидаги қурилма;
- Маҳаллий тозалаш иншоотларида корхонани чиқинди сув билан тозалаш амалдаги Экологик қонунчиликка мос келадиган ифлослантирувчи моддалар концентрацияси даражасига етказилиши керак.
Чиқинди сувларни корхоналардан чиқариш шартлари "Ишлаб чиқариш чиқинди сувларини аҳоли пунктларининг канализация тизимига қабул қилиш қоидалари" билан белгиланади. Чиқинди сувларни тозалаш усуллари ва усуллари чиқинди сувларнинг таркибига қараб маҳаллий шароитларни ҳисобга олган ҳолда аниқланиши керак. Саноат корхоналарининг чиқинди сувларидан кондиционерлар, совутиш компрессорлари, иситиш еҳтиёжлари ва бошқаларнинг ишлашини таъминлайдиган айланма тизим учун фойдаланиш тавсия етилади.
Саноат корхоналари ҳудудларида ер усти ва ер ости сувларининг ифлосланишига йўл қўймаслик учун маҳаллий тозалаш мосламалари билан бўронли канализация тизимини лойиҳалаштириш ва қуриш зарур, бу ерда дренажлар чиқиндилар, тўхтатилган зарралар ва нефт маҳсулотларидан тозаланади. Саноат корхоналарининг чиқинди сувларидан кондиционерлар, совутиш компрессорлари, иситиш еҳтиёжлари ва бошқаларнинг ишлашини таъминлайдиган айланма тизим учун фойдаланиш тавсия етилади.
Тупроқни ва ерни ифлосланишдан ҳимоя қилиш учун ёқилғи қуйиш шохобчалари, автотураргоҳлар ва хизмат кўрсатиш шохобчалари ҳудудларини қоплаш нефт маҳсулотларининг таъсирига чидамли бўлиши керак. Бетон қопламаларнинг яхлитлиги устидан назоратни ташкил қилиш керак ва нуқсонлар бўлса, тиклашни амалга ошириш керак. Бундан ташқари, техник хизмат кўрсатиш шохобчалари ва автоулов ва газ қуйиш шохобчалари ҳудудларида сув оладиган ва маҳаллий тозалаш мосламалари (қум ушлагичлари ва нефт-бензин ушлагичлари) бўлган ёғли оқава сувлар учун бўронли канализация тизимини ташкил етиш тавсия етилади. Чиқиндилар, тўхтатилган заррачалар ва нефт маҳсулотларидан тозаланган сув ҳудудни ва яшил майдонларни суғориш учун қайта ишлатилиши мумкин.
Бир вақтнинг ўзида транспорт ўтказувчанлигини оширадиган йўлларнинг қурилиши йўл чизиғидан ифлосланган оқим ҳажмининг кўпайишига олиб келади. Ёмғир маҳсулотларини ва сузувчи қолдиқларни ер усти сув оқимларига тушишини олдини олиш учун бўронли сув чиқариш пунктлари темир-бетон сув ўтказгич қудуқлари ва нефт-бензин ушлагичлари билан жиҳозланган.
Тоғларда суғориш майдонларининг кўпайиши. қишлоқ суғориш ва филтрлаш сув йўқотишларини йўқотиш учун сув истеъмолини кўпайишига олиб келади. Тупроқларнинг сув баланси мавжуд вертикал дренаж тизимини реконструксия қилиш, шу жумладан ён бағирларни тозалаш ва мавжуд очиқ сув омборлари ва дренажлар тубини чуқурлаштириш (16,8 км.), Тармоқнинг 1 вертикал дренаж қудуғини қуриш орқали сақланади.
Тегишли коррозияга қарши материалдан фойдаланган ҳолда суғориш тармоғини, коллектор-дренаж тармоғини ва канализация тармоқларини реконструкция қилиш атроф-муҳитнинг тажовузкорлиги ва уларнинг бузилиши туфайли қувурларнинг коррозияси натижасида юзага келадиган фавқулодда вазиятлар эҳтимолини камайтиради.
Шундай қилиб, агар тавсия етилса уй-рўзғор, маиший, нажас, саноат, ёмғир суви оқимларини йиғиш ва тозалаш бўйича чора-тадбирлар мажмуасининг бош режаси шаҳар аҳоли пункти ҳудудида тупроқ ва ер ости сувлари ҳолатининг яхшиланишини башорат қилмоқда. Шахарчадан чиқинди оқимининг атроф-муҳитга таъсири кутилмайди.
