Super biologiya uz – yana birinchi, yana oldinda, yana birinchi rivojlanishda…

SUPER_BIOLOGIYA_UZ – YANA BIRINCHI,  YANA OLDINDA,  
YANA BIRINCHI RIVOJLANISHDA… 
 
2) qarag’ay tuproqda va botqoqda o’sadigan vakillari 
ildizi farq qilmaydi3) Tuproqda xilma-xil organizmlarga 
umurtqasizlardan-molluskalar, hasharotlar uchraydi 
4) Tog‘da pastgaga tushgan sari kuzatiladigan vertikal 
zonallik geografik kengliklardagi ekvatordan qutblarga 
tomon kuzatiladigan iqlim zonalariga mos keladi. 
5) Yirtqich qushlarning yoppasiga qirilishi qur va 
kuropatka kabi qushlarning ko’payishiga olib keladi 
A) 1,2,3   B) 1,3,4,5    C) 3   D) 3,4,5 
 
89. Tuproqni biogen va abiogen usulda kelib chiqqan deb 
aytgan olimni toping. 
A) V.I.Vernadskiy 
B) V.V. Dokuchayev 
C) X.V. Dokuchayev 
D) Volkenshtryn 
 
90. Noto’g’ri ma’lumotlarni aniqlang 
1) bo‘rilarning ovchilar tomonidan ko‘plab qirib 
yuborilishi bug‘ular sonining kamayishiga sabab bo‘ladi 
2) chumchuqlarning ko‘plab qirilishi natijasida donli 
ekinlarning hosildorligi kamayadi3) Yirtqich qushlarning 
yoppasiga qirilishi qur va kuropatka kabi qushlarning 
kamayishiga olib keladi4) Tuproqshunoslik faniga rus 
olimi V.V. Dokuchayev asos slogan5) V.I.Vernadskiy  
biogen va abiogen usulda kelib chiqqan deb aytgan 
A) 1,2,3,4,5   B) 1,2,3,4    
C) 1,2,3  D) 1,2 
 
91. o‘rgimchak – pashsha, tugunak bakteriya – dukkakli, 
bo‘g‘ma ilon – tovushqon, shimol tulkisi – oq ayiq, 
qalpoqchali zamburug‘lar – daraxtlar,  
A)(+ –), (+ +),(+ –), (0 0), (+ +), 
B) (+ –), (+ +),(+ –), (+ –), (+ +), 
C) (+ –), (+ +),(+ –), (0 0), (+ 0), 
D) (– 0)., (+ +), (+ –), (0 0), (+ +), 
 
92. Mutalizm (1), kommensalizm (2) 
gamoskeladiganmisollarnianiqlang.  
a) maydabaliqlarningyirikbaliqlargayopishibyashashi; 
b) gorchakibaliqlaro'ziningtuxumlarini 
baqachanoqningmantiyabo'shlig'igaqo'yishi; 
c) termintlarning ichagida xivchinlilarningyashashi; d) 
lishayniklarningtallomi; e) 
odamog'izbo'shlig'idaog'izamyobasiningyashashi.  
A) 1 c,d; 2a,e        B) 1 c,d; 2 b, e  
C) 1 a, e; 2 c, d     D)1 a, b, c; 2 d, e 
 
93. Topografik omillarni aniqlang.  
a) balandlik; b) iqlim; c) tirik organizmlar; d) 
qiyalikning ekspozitsiyasi; e)vaqt; f) qiyalikning 
tikligi; j) fotoperiodizm. 
A) a, b, c    B) d, e, f  
C) a, d, f     D) e, f,j 
 
94. Qaysi hodisalar organizmlarning anorganik tabiat 
noqulay sharoitiga qarshi kurashiga misol bo'ladi? 
a)  bo'ri, tulki, quyon orasidagi munosabat; b)  
hasharotlar bilan gulli o'simliklar orasidagi munosabat;c)  
chigirtkalar bilan tuyoqlilar orasidagi munosabat; d)  zich 
ekilgan o'simlik maysalarining nimjon o'sishi;e)  
qushlarda erkak organizmlar o'rtasida urog'ochi bilan 
qo'shilish uchun kurash; f)  suv usti qalin muz bilan 
qoplanishi natijasida baliqlarning halok bo'lishi;  j) 
namlik yetishmasligi oqibatida cho'l o'simliklarining 
ko'plab nobud bo'lishi. 
 A)  a, b, cB)  d, e  C)  f,j   D)  a, c,  
 
95. Ekologik sistemadagi tirik organizmlarning abiotic 
(a) va biotik (b) omillar bilan bog`liq bo`lgan 
munosabatlarini aniqlang. 
1) dukkakli o`simliklar bilan azotfiksatsiyalovchi 
bakteriyalarning munoabati; 2) o`simliklarda 
transpiratiya jarayoni; 3) tik qiyalikda kserafitlarning 
o`sishi; 4) o`simlik va fitofaglarning munosabati; 5) barg 
og`izchalarining kechasi ochilib, kunduzi yopilishi; 6) 
o`simliklarning zamburug`larga qarshi fitoaleksin ishlab 
chiqarilishi; 7) zamburug`larning mikroorganizmlarga 
qarshi antibiotik ishlab chiqarishi; 8) alp o`simliklarida 
bargning so`liganligi; 9) o`simliklarning suvga 
chidamligiga ko`ra 3 ta guruhga bo`linishi; 
10)hayvonlarning tana haroratini saqlay olishiga ko`ra 
gomoyater va paykolotermga bo`linishi.                                                                                                                                                                                           
A) a-2,3,5,8,9,10; b-1,4,6,7.  
B) a-1,2,5,8,9,10; b-3,4,6,7.                                            
C) a-2,4,5,6,7,8; b-1,3,9,10.                                        
D)a-2,3,5,6,7,9; b-1,4,8,10.  
 
96. Quruqlikdagi ekologik sistemalarda biotik va abiotik  
omillarni bog'lovchi  eng muhim   zanjirga tegishli 
javobni toping. 
A) u yerdagi moddalar  aylanishini ta’minlovchi birdan  
bir manba hisoblanadi 
B) unda tinmasdan fizik- kimyoviy, biologik jarayonlar  
kechadi 
C) u tirik organizmlar faoliyati  natijasida hosil bo'lgan 
va ular  faoliyati tufayli saqlanib turadi 
D) uning hosil bo‘lishi va  sarflanishi o‘rtasidagi 
muvozanat  paleozoy erasining o'rtalarida  paydo bo‘ldi 
 
97. Baqachanoq lichinkasining baliq terisiga yopishib 
yashashi (a) va baliqlarning baqachanoq mantiyasi ichiga 
tuxum qo'yishi (b) organizmlar o‘zaro munosabatining 
qaysi  turiga kiradi? 
A) a - parazitizm, b - hamtovoqlik 
B) a - hamsoyalik, b - parazitizm 
C) a - antogonizm,  b - simbioz 
D)  a - mutualizm, b -  sinoykiya 
 
98.  Haroratga ko’ra biokimyoviy moslanish noto’g’ri 
ifodalangan javobni toping. 
A) olabug’ada glikoprotein  to’planishi orqali amalga 
oshadi        

---