Sun’iy intellekt va neyron to‘rli texnologiyalar

SUN’IY INTELLEKT

VA NEYRON TO‘RLI

TEXNOLOGIYALAR

Ma'ruzachi: Quvvatali Rahimov, Amaliy matematika va informatika kafedrasi katta o'qituvchisi

Muloqot uchun:

• Muloqot uchun:

• Kursnining online axborot resurs markazi:

• Nerv faoliyatining biologik jihatlari.
• Nerv kletkalarining strukturasi: dentrit, som, akson, sinaps.
• Markaziy nerv tizimi

Sun`iy intellekt nima?

Sun`iy intellekt  (SI, англ. Artificial intelligence, AI) — ilm-fan va texnologiyalar asosida aqlli mashinalar va aqlli kompyuter dasturlarini yaratishdan iboratdir. Sun’iy intellekt yaratish inson intellektini tushunish uchun kompyuterlar va mashinalardan foydalanish bilan bog’liqdir.

Sun`iy intellektning asosiy maqsadlari

• Inson onggini mashinalarda realizasiya qilish –inson xos tushunish, o'ylash, o'qitish va o'zini tuta oladigan mashinani yaratishdir.
• Ekspert tizimlarni yaratish - o'rganish, ko'rsatish, tushuntirish va maslahat berish imkoniyatiga ega bo’lgan aqlli ekspert tizimlarini yaratish

Sun`iy intellekt qaerda qo’llaniladi?

• Ta’limda

• Nutqni tanish

• Biometriya

• Ma’lumotlarni intellektual tahlili qilish

• Iqtisod

• Meditsina

• Internet

• Ishlab chiqarishda

• Xavfsizlikni ta’minlashda

Internet

Sun'iy intellekt texnologiyasidan foydalanishda ilgorlar Internet gigantlaridir.
Apple, Google va Yandex kabi mashhur kompaniyalar mashinani oqitish usulidan keng foydalanmoqda.
Navigatsiya xizmatlari hozirgi kunda nafaqat eng qisqa marshrutlarni qurish, balki yo'llarning tirbandligini ham tahlil qilish imkoniyatiga ega.
Sun'iy aql texnologiyalariga asoslangan onlayn tarjimonlar bir-biriga mos kelmaydigan so'zlar o'rniga butunlay birlashtirilgan, ma’noga ega matnni taklif qilishadi.
Yandex 2015-da Medium platformasini ishga tushirib, ,bir necha soat oldingi ob-havoni aniq aytib berish imkoniyatiga e bo’ldi.

Sun’iy intellektning asosiy yo’nalishlari

• Bilimlarga asoslangan tizimlarni ishlab chiqish

• Nutqni anglash va tahlil qilish

• Mashinani o’qitish va o’zini-o’zi o’qitish

• Visual axborotlarni qayta ishlash

• Namunalarni anglash

• Intellektual robotlar yaratish

Bilimlarga asoslangan tizimlarni ishlab chiqish .

Ushbu yo’nalishning maqsadi shakllanmagan va sust shakllangan axborotlarni tahlil qilish sohasidagi inson qobiliyatlarini taqlid qilishdir. Ushbu sohada bilimlarni taqdim etish, olish va tuzish modellarini ishlab chiqish, shuningdek, bilimlar bazasini yaratish muammolari(BB) o'rganilmoqda. Tizimlarning ushbu sinfi ham ekspert tizimlarini(ET) o'z ichiga oladi.

• Virtual shaxsiy yordamchilar ( Siri, Kortana, Алиса)
• Sun’iy intellektli avtomobillar
• Mahsulotlarni taqdim etish (Aliexpress, Target va Amazon)
• Firibgarlikni aniqlash (Spam, botlar)
• Videokuzatuv

Nutqni anglash va tahlil qilish

Og’zaki nutqni qayta ishlash, tahlil qilish va sintez qilish muammolari hal etiladi.

Mashinani o’qitish va o’zini-o’zi o’qitish

Sun’iy intelleknning ushbu sohasi axborotlarni tahlil qilish va bilimlarni umumlashtirish tartib-taomillaridan foydalangan holda avtomatlashtirilgan bilimlarni to'plash va ishlab chiqarishni amalga oshiradigan modellar, usullar va algoritmlarni o'z ichiga oladi.

Ushbu yo'nalishda ma'lumotlar ishlab chiqarish tizimlari (Data-mining) va kompyuter ma'lumotlar bazalarida (Knowledge Discovery) qonuniyatlarni qidirish tizimlari mavjud.

• Qonuniyatga ega bo’lgan ma’lumotlar namunalari

• O’qitiladigan algoritmlar

• Qonuniyatlar modeli

• Yangi ma’lumotlarda qonuniyatlarni izlash

Visual axborotlarni qayta ishlash

Tasvirlarni qayta ishlash, tahlil qilish va sintez qilish muammolari hal etiladi. Masalani hal qilishda tasvirlar boshqa turdagi ma'lumotlarga, masalan, matnli ko’rinishga aylantiriladi. Tasvirlarni sintez qilishda tasvirni yaratish algoritmlari kirish ma'lumotlari sifatida ishlatiladi va chiqish ma'lumotlari grafik ob'ektlar bo’ladi.

Intellektual robotlar yaratish