Сунъий интеллект

Bilimlar olishning lingvistik jihatlari

Intelektual axborot texnologiyalarini yaratishda asosiy masalalardan biri - ekspert bilimlarini kompyuter xotirasida adekvat ifodalash. Bu informatikada yangi yo`nalish, ya`ni inson bilimi va uni EXM hotirasida tasvirlash – bilimlar muhandisligi yo`nalishini yaratilishiga olib keldi. Bilimlar muhandisligi bilimlarni yig`ish, ularni tahlil etish va intelektual tizimlar uchun ularni formallashtirish masalalari bilan shug`ullanadi. Bunda bilimlar olishning lingvistik jihatlari ko`rib o`tiladi.

Bilimlar muhandisi va ekspert orasidagi muloqot bevosita suhbat orqali yani lingvistika yordamida amalga oshadi. Bunda asosiy 3 ta asosiy muammoni ko`rsatish mumkin:

1. 
   Umumiy kod muammosi.
   

Bizni asosan ikkita til – muhandis tili va ekspert tili qiziqtiradi. Muhandsi tili quyiidagi 3 ta tashkil etuvchidan iborat:

• 
  Tayyorgarlik davrida maxsus adabiytolardan olgan predmet sohasidagi atamalar;
  
• 
  Uning nazariy bilimlaridagi umumilmiy atamalar
  
• 
  Maishiy suhbat tili
  

Ekspert tili esa:

• 
  O`z sohasidagi terminalogiya
  
• 
  Umumilmiy atamalar va maishiy til;
  
• 
  Ekspert sih jarayondagi neologism - yangi terminlar (kasbiy jargon)
  

Agar ikki ishtirokchining maishiy va ilmiy tili bir-biri bilan deyarli mos tushsa, u holda umumiy kod – umumiy til o`zaro munosabatning muvaffaqqiyatli bo`lishiga ximat qiladi. Keyinchalik bu umumiy kod predmet sohasidagi bilimlar bazasini tashkil qiluvchi semantic tarmoq sifatida shakillantiriladi:

Umumiy kodni ishlab chiqish ekspert tomonidan ishlatiladiga atamalarni tuzib chiqish va ularning manosini aniqlashdan boshlanadi. Odatda bu predmet sohasi lug`atini tashkil etadi. Keyin ularni guruhlash va sinonimlarini aniqlanadi. Umumiy kodni shakillantirish predmet sohasidagi atamalarni manosi bo`yicha guruhlash bilan yakunlanadi.

2.